Chartreux – Wszystko o Kotach

Jeśli spodobał Ci się ten artykuł, udostępnij go na:

Chartreux (czytaj szatre) – stara, piękna, ale mało znana w Polsce rasa kotów. Niegdyś zwana kotami kartuskimi, co miało nawiązywać do jej hipotetycznego pochodzenia. Chartreux często mylone są z kotami brytyjskimi, a nawet z kotami rosyjskimi, choć ich wygląd powinien całkowicie się od wymienionych futrzaków różnić.

Międzynarodowa nazwa rasy chatreux ^{(dodano 28 marca 2018)}

Międzynarodowe organizacje felinologiczne, jak na przykład FIFe lub WCF, rejestrują tę rasę pod nazwą Chatreux.

Organizacje, które uznają rasę chartreux

Rasa kotów chartreux jest uznana przez: FIFe, ACFA, CCA-AFC, CFA, CFF, FFE, GCCF, LOOF, TICA, WCF.

Zapis rasy chartreux w kodzie EMS (FIFe)

W kodzie EMS koty rasy chartreux zapisujemy trzema dużymi literami: CHA

Pochodzenie chartreux

Ojczyzną Chartreux jest państwo na Sekwaną, czyli Francja. Uważa się, że koty tej rasy zamieszkiwały ten kraj już wiele wieków temu. Wzmianki o niebieskich kotach żyjących we Francji pojawiły się już w XVI wieku. Pierwszy dowód na występowanie tej rasy to wiersz Joachima du Bellay’a z 1558 roku pt. „Francuskie wersy o śmierci małego kotka”. Istnieją nawet pewne dowody, w postaci zachowanych tekstów, iż w XVIII wieku koty kartuzkie hodowano na futro.

Nie ma jednak pewności co do tego, skąd chartreux się znalazły we Francji. Niektóre współczesne źródła podają także, iż nazwa chartreux nawiązuje do barwy habitów francuskich mnichów z zakonu Kartuzów, którzy mieli być pierwszymi hodowcami tych kotów – La Grande Chartreuse (Wielka Kartuzja) to klasztor macierzysty zakonu położony we francuskich Alpach, w masywie Chartreuse w departamencie Isère. Do tego pochodzenia odnosi się także druga, rzadko już używana, nazwa rasy: koty kartuskie. Mnisi mieli przywieźć przodków tej rasy z Przylądka Dobrej Nadziei, czyli odległych rejonów Afryki. Budzi to jednak pewne wątpliwości.

W roku 1972 spytałam przeora Wielkiej Kartuzji, czy teorie dotyczące pochodzenia nazwy chartreux są prawdziwe. Odpowiedział mi następująco: „Niegdyś do wełny, z której robiono nasze szaty, dodawano koziej sierści, co czyniło ją grubszą i ciemniejszą. Uzyskany w ten sposób odcień z pewnością nie dawał się opisać jako szaroniebieski, tym bardziej nie lawendowy, jak to się teraz mówi o kotach chartreux. Nasz zakon nigdy nie miał też klasztoru ani żadnego innego majątku na Przylądku Dobrej Nadziei.”

Eva Wieland-Schilla: Chartreux, Francuski szarak. Magazyn dla miłośników kotów KOT, nr 1(29) styczeń 2008. Wydawnictwo Galaktyka, Łódź.

Gdzie zatem żyły koty kartuskie zanim znalazły się we Francji? Nie ma wątpliwości, że nie są one odmianą kotów europejskich – zbyt wiele różnic dzieli te dwie rasy. Tym samym nie są również spokrewnione z kotami brytyjskimi, będącymi potomkami europejczyków. W artykule poświęconym kotom rosyjskim pisałem o tezie, która wiąże chartreux z kotami rosyjskimi niebieskimi. Rzeczywiście obydwie rasy łączą pewne cechy, co mogłoby świadczyć o wspólnym pochodzeniu – ostatecznym dowodem na to byłyby badania genetyczne, ale nie słyszałem, by takie przeprowadzono.

Według Jeana Simonneta, specjalisty w tej rasie, chartreux lub co najmniej jego przodkowie mogą pochodzić z górskich rejonów Turcji i Iranu. Uważa on, że właśnie w tamtejszym ostrym klimacie uzyskały swój charakterystyczny wełnisty włos. Niektórzy z przodków chartreux dostali się do Francji na statkach handlowych, pływających na Bliski Wschód po wyprawach krzyżowych.

Pierre Rousselet-Blanc (Red.): Poradnik encyklopedyczny KOTY. Larousse Polska, Wrocław 2006.

Niestety, w początkowym okresie współczesnej hodowli kotów kartuzkich wielu hodowców uznawała je za odmianę kotów brytyjskich, więc bez oporu kojarzyli ze sobą przedstawicieli tych dwóch ras. Skutkiem było pojawienie się tak wielu mieszańców, iż 1970 roku także FIFe oficjalnie włączyła chartreux do rasy kot brytyjski. Na szczęście znaleźli się miłośnicy kotów kartuzkich, którzy doprowadzili do ponownego rozdzielenia obydwu ras, co nastąpiło w 1977 roku.

Charakter i zachowanie chartreux

Chartreux mają wybitnie łagodne usposobienie. Są ciche, spokojne i dostojne. Bardzo inteligentne. Szybko i głęboko przywiązują się do swoich opiekunów i ławo zjednują sobie ich miłość. Przedstawiciele tej rasy uchodzą za doskonałych łowców szkodników.

Pielęgnacja chartreux

Koty kartuzkie uchodzą za rasę zdrową i odporną, choć można spotkać się z opinią, iż są bardziej od innych futrzaków podatne na kamicę struwitową pęcherza moczowego. Opieka nad nimi nie jest trudna. Wymagają standardowych zabiegów pielęgnacyjnych a krótkie futro łatwo utrzymać w dobrym stanie. Podobno mają tylko pewną skłonność do nadmiernego objadania się, należy więc kontrolować ich wagę.

Standard rasy chartreux (FIFe)

FIFe zalicza chartreux do 3 kategorii ras.

Wielkość chartreux – Średnia do dużej.
Głowa chartreux – Czaszka nie zaokrąglona, płaska i wąska między uszami. Z żuchwą tworzy kształt trapezu, szerokiego u podstawy i wąskiego u szczytu. Nos prosty, nie zadarty. Krawędzie kufy mogą wystawać poza obrys żuchwy.
Uszy chartreux – Średniej wielkości. Osadzone wysoko na głowie, wywołują wrażenie zainteresowania u kota. Delikatnie rozszerzające się.
Oczy chartreux – Duże i otwarte. Niezbyt zaokrąglone. Zewnętrzna krawędź delikatnie skierowana ku górze. Żywe. Barwa oczu od intensywnie żółtego do miedzianego, bez śladów zieleni, bez rozwodnienia i innych odcieni barwnych. Kolor powinien być czysty, preferowany jak najbardziej intensywny.
Ciało chartreux – Masywne, mocne i muskularne. Szeroka, dobrze rozwinięta klatka piersiowa. Samce chartreux zawsze w stosunku do swojej wielkości są bardziej muskularne niż samice.
Nogi chartreux – Średniej długości w proporcji do korpusu i mocnej muskulatury. Łapy duże.
Ogon chartreux – Średniej długości w proporcji do korpusu. Może się zwężać, ale czubek musi być zaokrąglony. W tym samym kolorze co korpus.
Futro chartreux – Błyszczące, gęste. Lekko wełniste podszycie, doskonale rozwinięte. Futro podwójne, co powoduje poniesienie włosów.
Umaszczenie chartreux – Wszystkie odcienie niebieskiego są dozwolone – od jasnoniebiesko-szarego do głęboko ciemnoniebiesko-szarego. Jasny odcień preferowany. Barwa musi być jednolita na całym ciele. Lusterko nosa i poduszeczki łap niebieskie.
Uwagi do standardu chartreux – Bardzo zaznaczony dymorfizm płciowy: kotki są dużo mniejsze, mają węższą klatkę piersiową i mają mniej zaokrąglone policzki oraz słabiej zaznaczoną żuchwę, które u kocurów są bardzo wyraźne. Mimo to kotki też powinny być muskularne i krzepkie.
Wady u chartreux – Zadarty nos. Oczy okrągłe i nieklarowne w kolorze, słabo pigmentowane. Typ cobby. Pierścienie na ogonie, Zimny lub piaskowy odcień umaszczenia. Śladowe pręgowanie.
Wady pozbawiające chartreux certyfikatu – Głowa w typie syjamskim lub okrągła. Ślady zieleni w kolorze oczu. Oczy wodniste lub wyblakłe. Białe włosy na futrze. Zbyt wyraźna różnica barwy podszerstka. Cieniowanie, śladowy rysunek tabby, tipping. Brązowe lub rude odcienie futra.