„Naturalna rasa kota”, ewentualnie „pierwotna rasa kota” – być może spotkaliście się już z tymi określeniami. Czasami można się na nie natknąć przy czytaniu opisów niektórych kocich ras, jak chociażby kot norweski leśny. Czy wiecie, o co chodzi? Czym są naturalne (pierwotne) kocie rasy? Odpowiedź na to pytanie jest bardzo prosta.
Skąd się biorą rasy kotów?
Zacznę może od przypomnienia, w jaki sposób powstają poszczególne rasy kotów. Jak może wiecie (chociażby z publikowanego już na tym blogu artykułu Skąd się biorą rasy kotów?) nie wszystkie kocie rasy powstały wskutek hodowlanych działań człowieka. W przypadku niektórych z ich głównym czynnikiem rasotwórczym była selekcja naturalna.
Mam tu na myśli dokładnie ten sam proces, który prowadzi do powstawiania nowych gatunków. Otóż, dzięki działaniu różnorodnych naturalnych czynników, jak mutacje i izolacja, niektóre cechy zostają utrwalone w danej populacji, co sprawia, że jej przedstawiciele różnią się od innych osobników ze swego gatunku.
Oczywiście pojęcie kociej rasy jest względne. To ludzie decydują, by przedstawicieli kociego gatunku o takich a nie innych cechach uznać za odrębną rasę. I w dalszych działaniach starają się utrwalić te cechy u hodowanych kotów, ewentualnie nieco je modyfikować, zgodnie ze swoimi oczekiwaniami. Jednakże to wyłącznie natura (warunki środowiska), a nie selekcja hodowlana, przyczyniły się do narodzin nowej rasy.
Właśnie dlatego rasy kotów, które wyodrębniły się na skutek działania naturalnej selekcji nazywamy naturalnymi lub (rzadziej) pierwotnymi rasami kotów. Ich wspólną, najbardziej charakterystyczną cechą jest to, że są doskonale przystosowane do warunków klimatycznych tej części świata, w której się narodziły. W większości też przypadków jej współcześni rodowodowi przedstawiciele nadal potrafią dać sobie radę bez pomocy człowieka, jeśli zachodzi taka konieczność.
Kilka przykładów naturalnych ras kotów, czyli jakie kocie piękności zawdzięczamy naturalnej selekcji
Terminy „Naturalna rasa kota” lub „pierwotna rasa kota” najlepiej wyjaśnić na przykładach. Łatwiej zrozumiemy, czym się te rasy i jak doszło do ich powstania.
Manks, czyli skutki odizolowania kociej populacji
Doskonałym przykładem naturalnej rasy kotów są manksy. To krótkowłosa rasa kotów, której najbardziej charakterystyczną cechą jest całkowity brak ogona u większości przedstawicieli.
Ta niezwykła u kotów cecha jest wynikiem naturalnej mutacji, która mogła zostać utrwalona wyłącznie w specyficznych warunkach. Mam tu oczywiście na myśli całkowitą izolację od reszty kociego gatunku, co było możliwe, ponieważ manksy narodziły się na wyspie. Ojczyzną kotów rasy manks (manx) jest wyspa Man, położona między Wielką Brytanią a Irlandią.
Przodkami manksów były zupełnie zwyczajne futrzaki, które chroniły gospodarstwa miejscowej ludności przed gryzoniami. W pewnym momencie jednak narodził się wśród nich pierwszy kot pozbawiony ogona, a w stosunkowo niewielkiej, odizolowanej populacji cecha ta mogła szybko się rozprzestrzenić.
Koty rosyjskie niebieskie – natura zaczęła, człowiek kontynuuje
Człowiek, jak to człowiek, zwykle nie zadowala się tym, co dała mu natura i próbuje to zmienić, udoskonalić według własnego gustu. Weźmy chociażby na tapet koty rosyjskie niebieskie, które również uznawane są za naturalną rasę kotów.
Za ojczyznę tych futrzaków uważa się okolice Archangielska – rosyjskiego miasta, położonego nad morzem Białym. Rejon ten cechuje się surowym klimatem, dlatego u kotów rosyjskich niebieskich wykształcił się gruby podszerstek, który chroni je przed mrozem. Odizolowanie zaś od reszty kociego gatunku sprawiło, że u futrzaków tych utrwaliły się tak charakterystyczne dla nich cechy, jak chociażby srebrny nalot na futrze.
Przodkowie rodowodowych kotów rosyjskich niebieskich nadal żyją w swojej ojczyźnie, jednakże różnią się już wyglądem od swych rodowodowych potomków w Europie i w Ameryce. Hodowcy uczynili przedstawicieli tej rasy szczuplejszymi i znacznie jaśniejszymi od ich przodków. Różnice w wyglądzie są naprawdę spore. Mogę to potwierdzić, jako wieloletni hodowca tej rasy.
Kot europejski i jego potomkowie: kot brytyjski i kot amerykański
Od nich właściwie powinienem zacząć, gdyż koty europejskie są chyba najbardziej znaną (przynajmniej nam) naturalną (pierwotną) rasą kotów.
Wolno żyjący przodkowie rodowodowych przedstawicieli tej rasy licznie zamieszkują nasze miasta i wsie. Znamy je wszyscy pod nazwą kotów domowych lub dachowców. ich wygląd i cechy charakteru kształtowane są wyłącznie przez warunki środowiska, w którym żyją. Nawet te osobniki, które mają opiekunów nie podlegają selekcji hodowlanej. Jedynie rodowodowi przedstawiciele kotów europejskich podlegają kontrolowanemu rozmnażaniu, które jednak ma zachować ich pierwotne cechy.
Razem z człowiekiem kot europejski dotarł między innymi na Wyspy Brytyjskie oraz do Ameryki, gdzie wytworzył lokalne rasy: kota brytyjskiego krótkowłosego oraz kota amerykańskiego krótkowłosego.
Spośród nich największą popularnością (przynajmniej w Europie) cieszą się koty brytyjskie krótkowłose. Czemu zresztą trudno się dziwić, gdyż są są to zwierzęta bardzo atrakcyjne. Posiadają cechy, które lubi wielu wielu: duże rozmiary ciała, okrągłe głowy, duże oczy, miękkie futro – wyglądają nieco jak pluszowe misie.
Wszystkie trzy rasy posiadają cechy typowych kotów roboczych, czyli futrzaków spełniających swe pierwotne zadanie: łowienie myszy i innych szkodników. Są silne, sprawne fizycznie i doskonale przystosowane do warunków atmosferycznych panujących w ich ojczyźnie.
Kot syberyjski – gdy śnieg i mróz kształtuje kocią rasę
Klimat jest bardzo ważnym czynnikiem kształtującym naturalną rasę kotów. Wpływa między innymi na takie cechy fizyczne, jak struktura okrywy włosowej. Koty syberyjskie posiadają długie i gęste futro właśnie dlatego, że rasa ta ukształtowała się w zimnym klimacie rosyjskiej północy, gdzie w zimy panują bardzo niskie temperatury.
Niezwykłą urodę koty syberyjskie zawdzięczają – moim zdaniem – właśnie gęstej i długiej szacie. Wielu wielbicieli tej kociej rasy fascynują również duże rozmiary ciała jej przedstawicieli, większe niż u przeciętnych futrzaków. Podobnie, jak miłośnicy maine coonów czy norweskich leśnych, których okrywa włosowa także przystosowana jest to surowych warunków klimatycznych.
Wszystkie te trzy naturalne rasy kotów długowłosych wyglądają tak, jak wyglądają dzięki surowemu klimatowi, w których się wykształciły. Podobnie jak wspomniane wyżej krótkowłose koty europejskie, brytyjskie i amerykańskie są zwierzętami sprawnymi i wytrzymałymi.
Turecki van – pływający kot z bliskiego wchodu
Klimat miał także decydujący wpływ na wygląd innej naturalnej rasy kotów: uwielbiających kąpiele tureckich vanów. W ojczyźnie tych futrzaków, którą są wschodnie tereny Turcji, w lecie panują wysokie temperatury, w zimie zaś słupek rtęci spada grubo poniżej zera. Z tej też przyczyny u kotów tych wykształciła się okrywa włosowa, która zimą jest długa i gęsta, w lecie zaś rzadka i stosunkowo krótka.
Warto wiedzieć, iż hodowane na świecie tureckie vany różnią się od swoich przodków, którzy licznie zamieszkują okolicę jeziora Van w tureckiej prowincji o tej samej nazwie. Rodowodowe zwierzęta w Europie czy w Ameryce mają charakterystyczne umaszczenie: białe ciało z plamami na głowie i zabarwionym ogonem. Ich kuzyni z Turcji zaś są najczęściej całkowicie biali i mają dwukolorowe oczy (jedno niebieskie, drugie pomarańczowe).
Ciekawostką jest to, że amerykańska organizacja felinologiczna TICA uznaje również koty tej rasy o pierwotnym, wyżej opisanym wyglądzie. Zarejestrowała je jednak pod nazwą Turkish Vankedisi (co znaczy po prostu turecki kot van).
Egipski mau – pierwsza rasa na świecie
Zgodnie z nazwą, ojczyzną tej egipskich mau jest Egipt. Zagorzali wielbiciele tej rasy nie tylko uważają ja za całkowicie naturalną rasę kotów. Twierdzą też, że jest to w ogóle pierwsza rasa kotów w historii tego gatunku, wywodząc ją od pierwszych udomowionych w Starożytnym Egipcie futrzaków.
Co ciekawe to samo głoszą miłośnicy wywodzących się z Etiopii (dawnej zwanej Abisynią) kotów abisyńskich. Potwierdzeniem ich teorii ma być podobieństwo przedstawicieli tej rasy do kotów przedstawianych na starożytnych egipskich freskach i rzeźbach.
Naturalne rasy kotów – krótkie podsumowanie
Oczywiście nie wymieniłem powyżej wszystkich naturalnych ras kotów, albo ras, które za naturalne uchodzą. Trudno zresztą chyba w ogóle wymienić wszystkie naturalne rasy kotów, gdyż nie znamy pełnej historii wielu z nich. Nie mamy pewności, kiedy i w jaki sposób narodziły się niektóre kocie rasy, a dostępne informacje są nierzadko bardzo sprzeczne i więcej w nich legend niż historycznych faktów.
Zwróćcie też uwagę na to, iż w kształtowaniu się naturalnych (pierwotnych) ras kotów najbardziej istotnymi czynnikami są warunki środowiska, w jakich żyją zwierzęta oraz izolacja ich populacji od innych przedstawicieli gatunku. Oczywiście swą rolę odgrywają również mutacje, które warunkują powstanie nowych cech. Jeśli są korzystne albo neutralne zostaną utrwalone dzięki wspomnianym wyżej czynnikom.
Tekst: Jacek P. Narożniak
Zdjęcie: Pixabay.com
