Szkocki fold, znany również pod nazwą szkocki zwisłołuchy, to rasa kotów charakteryzująca się mutacją, która powoduje załamanie małżowin usznych ku przodowi. Koty te są z natury wesołe i towarzyskie, ale budzą kontrowersje ze względu na anomalie, które może powodować gen zwisających uszu. Prócz krótkowłosych, istnieją również foldy długowłose. Niektóre kluby krótkowłosą wersję szkockiego kota zwisłouchego nazywają po prostu jako szkockim foldem, ponieważ nie uznają długowłosej odmiany lub rejestrują ją pod inną nazwą.
Międzynarodowa nazwa rasy szkocki fold (dodano 31 marca 2018)
Międzynarodowe organizacje felinologiczne rejestrują tę rasę pod nazwą Scottish Fold lub Scottish Fold Shorthair.
Organizacje, które uznają rasę szkocki fold krótkowłosy
Rasa szkocki fold krótkowłosy jest uznana przez: ACFA, ACF, CCA-AFC, CCC of A, CFA, CFF (jako scotish fold), FFE (jako scotish fold), LOOF (jako scotish fold), NZCF, SACC (jako scotish fold), TICA (jako scotish fold), WCF (jako scotish fold).
Zapis rasy szkocki fold krótkowłosy w kodzie EMS
W kodzie EMS koty rasy szkocki fold krótkowłosy zapisujemy:
- World Cat Federation (WCF) – SFS
- The International Cat Association (TICA) – SF
Wygląd szkockiego folda krótkowłosego
Okrągła głowa, duże okrągłe oczy oraz unikalne, oklapnięte uszy nadają szkockiemu foldowi nietypowy, ale uroczy wygląd sowy. Oczywiście to oklapnięte uszy są najbardziej typową cechą przedstawicieli tej rasy. Jest ona efektem działania genu, który wpływa na strukturę chrząstek.
Szkockie foldy są ponadto kotami o mocnym ciele średniej wielkości. Pokrojem przypominają brytyjskie koty krótkowłose, choć miewają grubsze kończyny i ogon. Porośnięte są krótkim gęstym futrem, które może być we wszystkich znanych kolorach i wzorach. Oczy również mogą występować w różnych barwach.
Pochodzenie szkockiego folda krótkowłosego
Historia szkockich foldów zaczyna się w 1961 roku w Szkocji. Na famie Williama Rossa przyszła wówczas na świat pewna kotka z niezwykłymi, oklapniętymi do przodu uszach. Koteczka ta, o imieniu Susie, była ładnym, długowłosym zwierzęciem o przyjaznym charakterze. Stała się ona przodkiem wszystkich szkockich foldów. Gdy została matką, jedno z jej dwójki kociąt, kotka imieniem Snooks, odziedziczyło po niej załamane uszy.
Gdy państwo Ross zostali właścicielami kotki Snooks, postanowili utrwalić ten oryginalny kształt uszu i ustalić nową rasę. Skorzystali z pomocy wielu genetyków angielskich, między innymi P. Dyle’a i O. Jacksona, którzy ujawnili genetyczne podłoże nowej mutacji. Mutacja ta została nazwana folded ear (załamane ucho) i stąd też wzięła się nazwa nowej rasy scottish fold, która nawiązuje do szczególnej budowy uszu i pochodzenia geograficznego.
Pierre Rousselet-Blanc (Red.): Poradnik encyklopedyczny KOTY. Larousse Polska, Wrocław 2006.
W procesie tworzenia nowej rasy, hodowcy wykorzystywali takie rasy, jak persy, koty amerykańskie krótkowłose, egzotyki, a nawet koty burmskie. Celem hodowli było uzyskanie zwierzaka o krótkich liniach z okrągłą głową o słodkim wyrazie pyszczka. Przyjaznego i spokojnego.
Problemy zdrowotne szkockiego folda krótkowłosego
Niestety szybko wyszło na jaw, że działanie genu folded ear skutkuje nie tylko śmiesznym załamaniem uszu, spowodowanym zmianami w budowie chrząstek. Mutacja może przyczyniać się również do powstawania anomalii układu kostnego, które mogą być dla zwierzęcia bardzo bolesne.
Jeśli zaburzenia te są niewielkie – występuje tylko załamanie małżowin usznych. Jednakże, gdy zaburzenia są poważne, obserwujemy ponadto anomalie we wzroście chrząstek ogona, a zwłaszcza w rozwoju chrząstek kończyn. W tym przypadku ogon i kończyny kota są krótkie, grube, o sztywnych stawach, co prowadzi do upośledzenia ruchu zwierzęcia.
Pierre Rousselet-Blanc (Red.): Poradnik encyklopedyczny KOTY. Larousse Polska, Wrocław 2006.
Zauważono również, iż największe prawdopodobieństwo pojawienia się szkodliwych zmian w szkielecie kota, występuje u osobników homozygotycznych, czyli tych o genotypie FdFd, a zatem posiadających dwa allele Fd.
Problemy w hodowli szkockiego folda krótkowłosego
Zwierzęta o genotypie FdFd przychodzą na świat, gdy kojarzymy ze sobą dwa koty o oklapniętych uszach (patrz Dziedziczenie oklapniętych uszu u kotów). Odpowiedzialni hodowcy, by zmniejszyć ryzyko problemów zdrowotnych u swoich podopiecznych, do hodowli wykorzystują również osobniki o normalnych prostych uszach, łącząc je z kotami o uszach klapniętych – dokonują wyłącznie takich kojarzeń.
Gdy jedno z rodziców ma proste uszy, a drugie oklapnięte, część potomstwa ma genotyp Fdfd i klapnięte uszy, część zaś genotyp fdfd i uszy proste. Teoretycznie przynajmniej. Problem bowiem w tym, że allel Fd jest genem o tzw. niepełnej dominacji, czyli niektóre osobniki heterozygotyczne (Fdfd) mają proste uszy, mimo obecności w genotypie allelu Fd.
Niektóre organizacje dopuszczają użycie w hodowli szkockich foldów przedstawicieli innych ras. TICA na przykład dopuszcza krzyżówki z kotami amerykańskimi krótkowłosymi, brytyjskimi krótkowłosymi i brytyjskimi długowłosymi.
Kłopotliwym jest również fakt, że całe potomstwo szkockich foldów rodzi się z prostymi uszami. Dopiero po pewnym czasie, u niektórych młodych zaczynają one opadać.
Po urodzeniu kociąt trzeba się uzbroić w cierpliwość, ponieważ cecha załamanych uszu widoczna jest dopiero po 3 lub 4 tygodniach. Ostateczny stopień załamania uszu widoczny będzie w wieku 5-6 tygodni.
Pierre Rousselet-Blanc (Red.): Poradnik encyklopedyczny KOTY. Larousse Polska, Wrocław 2006.
Charakter i zachowanie szkockiego folda krótkowłosego
Szkockie foldy są kotami inteligentnymi, ciekawskimi. Są lojalne wobec rodziny i przyjacielskie w stosunku do dzieci oraz innych zwierząt. Bywają nieco nieśmiałe. Potrafią nauczyć się wielu sztuczek, jak otwieranie drzwi szafek. Gdy usłyszą coś interesującego lubią stawać słupka, niczym pieski preriowe, by rozejrzeć się dookoła. Gdy siedzą na kanapie lub fotelu niczym człowiek. Szkockie foldy doskonale nadają się do życia w mieszkaniu.
Pielęgnacja szkockiego folda krótkowłosego
Opieka nad zdrowym szkockim foldem krótkowłosym nie jest kłopotliwa. Wymagają standardowych zabiegów pielęgnacyjnych.
Standard rasy szkocki fold krótkowłosy (TICA)
- Głowa szkockiego folda krótkowłosego – Dobrze zaokrąglona głowa, patrząc z każdej strony. Wyraziste policzki. Mocne szczęki. Broda umiarkowana. Umiarkowana, szeroka kufa o dobrze zaokrąglonych poduszeczkach wąsów. Nos szeroki i krótki. Profil o łagodnej krzywej. Lekki stop dopuszczalny. Ogólnie wygląd głowy powinien mieć słodką, otwartą ekspresję.
- Uszy szkockiego folda krótkowłosego – Pochylone do przodu i do dołu. Powinny być ustawione w taki sposób, aby podkreślać okrągły kształt czaszki. Nie ustawione wysoko na głowie. Czubki zaokrąglone. Preferowane są uszy małe i mocno zagięte. Rozmiar uszu nie jest jednak tak istotny, jak osadzenie i oklapnięcie.
- Oczy szkockiego folda krótkowłosego – Szeroko otwarte, duże i okrągłe, ze słodką ekspresją.
- Szyja szkockiego folda krótkowłosego – Krótka.
- Ciało szkockiego folda krótkowłosego – Średnie i zaokrąglone. Szkocki fold powinien mieć solidne, muskularne ciało, bez oznak miękkości ani wad.
- Nogi szkockiego folda krótkowłosego – Proporcjonalne do ciała. Kot powinien stać mocno i nie wykazywać oznak słabości lub braku mobilności. Łapy mocne i zaokrąglone.
- Ogon szkockiego folda krótkowłosego – Musi wykazywać się normalną elastycznością. Długość proporcjonalna do ciała.
- Futro szkockiego folda krótkowłosego – Powinno być bardzo krókie. Preferowany gęsty podszerstek. Nie powinno płasko przylegać do ciała. Powinno być pluszowe, gęste i odporne.
- Umaszczenie szkockiego folda krótkowłosego – Uznawane są wszystkie kolory i wzory.
Tekst: Jacek P. Narożniak
Zdjęcie: By Psihopat (Own work)
[CC BY-SA 3.0 or GFDL],
via Wikimedia Commons
