Dziedziczenie umaszczenia cynamonowego u kotów

Tym razem będzie o dziedziczeniu umaszczenia cynamonowego u kotów. Zasady są dość jasne i myślę, że łatwo zrozumieć o jakim umaszczeniu koty (i dlaczego) ze sobą kojarzyć, by na świat przyszły kocięta o cynamonowej barwie futerka. Pamiętajcie tylko, że przedstawione tu liczby to statystyka – prawdopodobieństwo, z jakim mogą narodzić się cynamonowe kocięta. Ich rzeczywista liczba w konkretnym miocie może być inna – poza przypadkami, w których rodzą się tylko młode o cynamonowym futrze.

Geny odpowiedzialne za cynamonowe umaszczenie u kotów

Swoje rozważania zacznę jak zwykle od przypomnienia genów, które są odpowiedzialne za cynamonowe umaszczenie u kotów. W przypadku tego koloru jest to przede wszystkim allel blbl. Jak może wiecie (pisałem już o tym w artykule Cynamonowe umaszczenie u kotów), jest on mutacją dzikiego allelu B (black), który warunkuje czarne zabarwienie włosów. Istnieje jeszcze jedna mutacja allelu czarnego umaszczenia. To allel czekoladowego umaszczenia, który zapisujemy literą b. Allel bl jest recesywny wobec allelu B i allelu b.

Być może domyślacie się, że to jeszcze nie wszystko. Aby kocie włosy miały cynamonową barwę, zwierzak musi posiadać w swym genotypie przynajmniej jeden allel D (non-diluted), który potrzebny jest do tego, by pojawiła się ciemna wersja koloru. Cynamonowy jest barwą ciemną – jego jasną odmianą jest barwa płowa. Do rozjaśnienia dochodzi pod wpływem allelu d (diluted). Allel D jest dominujący wobec allelu d.

To, co napisałem powyżej oznacza, iż wszystkie koty o cynamonowym umaszczeniu mają genotyp blblDD lub genotyp blblDd. Jakie są tego dla nas konsekwencje? Przede wszystkim takie, że aby uzyskać cynamonowe kocięta nie możemy kojarzyć ze sobą dwóch kotów o jasnym umaszczeniu (niebieskim, liliowym i płowym), gdyż żaden z nich nie ma allelu D. Co jeszcze? Tego dowiemy się z dalszej części, analizując poszczególne krycia.

Kojarzenie kota cynamonowego z kotem cynamonowym i z kotem płowym

Zacznijmy od kojarzenia dwóch kotów o cynamonowym umaszczeniu. Osobniki o futrze w tym kolorze mogą mieć genotyp blblDD lub genotyp blblbDd. Logika podpowiada nam, że prawdopodobieństwo narodzin cynamonowych kociąt jest w tym przypadku bardzo duże, nawet stuprocentowe, ponieważ każde z rodziców ma tylko allele bl. Czy tak właśnie będzie? Kiedy każde z rodziców ma cynamonowe umaszczenie, może dojść do kojarzenia:

1. kota o genotypie blblDD z kotem o genotypie blblDD,
2. kota o genotypie blblDD z kotem o genotypie blblDd,
3. kota o genotypie blblDd z kotem o genotypie blblDd. – 75% cynamonowych

Łatwo zgadnąć, że w 1 i 2 przypadku mogą urodzić się tylko cynamonowe kocięta – innej możliwości nie ma. W 3 przypadku część potomstwa będzie miała płowe umaszczenie, ponieważ rodzice są nosicielami allelu d; większość kociąt będzie jednak cynamonowe – 75%. To ostatnie krycie ilustruje poniższy schemat. Jak widzimy potomstwo tej pary ma genotypy blblDD, blblbDd oraz blbldd, w stosunku 1:2:1. Takie genotypy oznaczają, że w miocie znajduje się 3/4 kociąt cynamonowych oraz 1/4 kociąt płowych.

Czyli przy kojarzeniu kota cynamonowego z kotem cynamonowym, statystyczny miot zawiera 75-100% kociąt o cynamonowym umaszczeniu.

Trochę inaczej będzie wyglądać kojarzenie kota cynamonowego z kotem płowym. Płowy jest rozjaśnieniem cynamonowego, więc kot o płowym umaszczeniu ma genotyp blbldd. Co oznacza, że w tym przypadku rozpatrujemy kojarzenia:

1. kota o genotypie blblDD z kotem o genotypie blbldd,
2. kota o genotypie blblDd z kotem o genotypie blbldd,

W pierwszym przypadku wszystkie kocięta są cynamonowe. Innej możliwości nie ma, ponieważ cynamonowy rodzic ma dwa dominujące allele D, które oznaczają ciemne umaszczenie. W drugim przypadku cynamonowe kocięta stanowią już tylko połowę miotu – przypadek ten ilustruje schemat poniżej. Jak widzimy potomstwo tej pary ma genotypy blblDd i blbldd. Oznacza to 1/2 kociąt cynamonowych i 1/2 kociąt płowych w miocie.

Czyli przy kojarzeniu kota cynamonowego z kotem płowym, statystyczny miot zawiera 50-100% kociąt o cynamonowym umaszczeniu.

Kojarzenie kota cynamonowego z kotem z kotem czarnym i z kotem niebieskim

Kot o umaszczeniu czarnym może mieć genotyp BBDD, BBDd, BbDD, BbDd, BblDD lub BblDd. Oznacza to oczywiście, że łącząc ze sobą kota cynamonowego i czarnego, możemy połączyć:

1. kota o genotypie blblDD z kotem o genotypie BBDD,
2. kota o genotypie blblDD z kotem o genotypie BBDd,
3. kota o genotypie blblDD z kotem o genotypie BbDD,
4. kota o genotypie blblDD z kotem o genotypie BbDd,
5. kota o genotypie blblDD z kotem o genotypie BblDD,
6. kota o genotypie blblDD z kotem o genotypie BblDd,
7. kota o genotypie blblDd z kotem o genotypie BBDD,
8. kota o genotypie blblDd z kotem o genotypie BBDd,
9. kota o genotypie blblDd z kotem o genotypie BbDD,
10. kota o genotypie blblDd z kotem o genotypie BbDd,
11. kota o genotypie blblDd z kotem o genotypie BblDD,
12. kota o genotypie blblDd z kotem o genotypie BblDd,

Największe prawdopodobieństwo narodzin cynamonowego potomstwa występuje w 5, 6 oraz 11 kryciu i wynosi 50%. W 12 kojarzeniu wynosi ono już tylko 37,5%. Natomiast 1, 2, 3, 4, 7, 8, 9 i 10 kryciu na świat nie przyjdą żadne kocięta o cynamonowym umaszczeniu.

Na schemacie zamieszczonym poniżej widzimy efekty 13 kojarzenia: związek kota o genotypie blblDd z kotem o genotypie BblDd. Potomstwo tej pary ma genotypy BblDD, BblDd, Bbldd, blblDD, blblDd oraz blbldd, w stosunku 1:2:1:1:2:1. Pod względem fenotypów to 3/8 czarnych kociąt, 3/8 cynamonowych kociąt, 1/8 niebieskich kociąt oraz 1/8 płowych kociąt.

Czyli przy kojarzeniu kota cynamonowego z kotem czarnym, statystyczny miot zawiera 0-50% kociąt o cynamonowym umaszczeniu.

Kot o umaszczeniu niebieskim może mieć genotyp BBdd, Bbdd lub Bbldd. Gdy więc kojarzymy kota cynamonowego z niebieskim, mamy możliwość połączenia:

1. kota o genotypie blblDD z kotem o genotypie BBdd,
2. kota o genotypie blblDD z kotem o genotypie Bbdd,
3. kota o genotypie blblDD z kotem o genotypie Bbldd,
4. kota o genotypie blblDd z kotem o genotypie BBdd,
5. kota o genotypie blblDd z kotem o genotypie Bbdd,
6. kota o genotypie blblDd z kotem o genotypie Bbldd.

Największa szansa narodzin cynamonowych kociąt istnieje w 3 kojarzeniu – 50%. O połowę mniejszą mamy 6 kryciu – już tylko 25%. Związki 1, 2, 4 oraz 5 nigdy nie zaowocują cynamonowymi kociakami.

Na poniższym schemacie możemy zobaczyć efekty krycia 6, czyli łączenia kota o genotypie blblDd z kotem o genotypie Bbldd. Potomstwo tej pary ma genotypy BblDd, Bbldd, blblDd oraz blbldd, w stosunku 1:1:1:1. Pod względem fenotypów to 1/4 czarnych kociąt, 1/4 niebieskich kociąt, 1/4 cynamonowych kociąt oraz 1/4 płowych kociąt.

Czyli przy kojarzeniu kota cynamonowego z kotem niebieskim, statystyczny miot zawiera 0-50% kociąt o cynamonowym umaszczeniu.

Kojarzenie kota cynamonowego z kotem z kotem czekoladowym i z kotem liliowym

Kot o czekoladowym umaszczeniu ma genotyp bbDD, bbDd, bblDD lub bblDd. W tym przypadku zatem kojarzyć możemy:

1. kota o genotypie blblDD z kotem o genotypie bbDD,
2. kota o genotypie blblDD z kotem o genotypie bbDd,
3. kota o genotypie blblDD z kotem o genotypie bblDD,
4. kota o genotypie blblDD z kotem o genotypie bblDd,
5. kota o genotypie blblDd z kotem o genotypie bbDD,
6. kota o genotypie blblDd z kotem o genotypie bbDd,
7. kota o genotypie blblDd z kotem o genotypie bblDD,
8. kota o genotypie blblDd z kotem o genotypie bblDd.

W 7 przypadku w miocie znajdziemy 50% cynamonowych kociąt. W 8 tylko 37,5%. W 1, 2, 5 oraz 6 natomiast ani jednego – prawdopodobieństwo 0%.

Schemat zamieszczony poniżej ilustruje krycie oznaczone numerem 8, czyli to, w którym kojarzymy kota o genotypie blblDd z kotem o genotypie bblDd. Widzimy na nim, że potomstwo tej pary genotypy bblDD, bblDd, bbldd, blblDD, blblDd oraz blbldd, w stosunku 1:2:1:1:2:1. Za tymi genotypami kryje się 3/8 kociąt czekoladowych, 3/8 kociąt cynamonowych, 1/8 kociąt liliowych oraz 1/8 kociąt płowych.

Czyli przy kojarzeniu kota cynamonowego z kotem czekoladowym, statystyczny miot zawiera 0-50% kociąt o cynamonowym umaszczeniu.

Kot o liliowym umaszczeniu może mieć genotyp bbdd lub bbldd. Jest to równoznaczne z faktem, iż parując kota cynamonowego z kotem liliowym, możemy połączyć:

1. kota o genotypie blblDD z kotem o genotypie bbdd,
2. kota o genotypie blblDD z kotem o genotypie bbldd,
3. kota o genotypie blblDd z kotem o genotypie bbdd,
4. kota o genotypie blblDd z kotem o genotypie bbldd,

W 2 przypadku cynamonowe kocięta stanowią 50% miotu. W 4 przypadku tylko 25%. W 1 i 3 natomiast nie ma ich wcale – prawdopodobieństwo narodzin cynamonowych kociaków jest tu zerowe.

Schemat, który prezentuję poniżej, ilustruje dla przykładu 4 krycie. Jak widzimy dzieci tej pary mają genotypy bblDd, bbldd, blblDd oraz blbldd, w stosunku 1:1:1:1. Za tymi genotypami kryje się 1/4 czekoladowych kociąt, 1/4 liliowych kociąt, 1/4 cynamonowych kociąt oraz 1/4 płowych kociąt.

Czyli przy kojarzeniu kota cynamonowego z kotem liliowym, statystyczny miot zawiera 0-50% kociąt o cynamonowym umaszczeniu.

Kojarzenie kota czarnego z kotem czarnym, z kotem niebieskim, z kotem czekoladowym, z kotem liliowym i z kotem płowym

Kot o czarnym umaszczeniu ma genotyp BBDD, BBDd, BbDD, BbDd, BblDD lub BblDd. Kojarząc zatem dwa czarne koty, możemy dokonać aż 21 kombinacji genotypów. Cynamonowe potomstwo mogą nam dać jednak tylko te czarne osobniki, które są nosicielami allelu bl – musi go posiadać każde z rodziców. Dla uproszczenia wymienię zatem kojarzenia:

1. kota o genotypie BblDD z kotem o genotypie BblDD,
2. kota o genotypie BblDD z kotem o genotypie BblDd,
3. kota o genotypie BblDd z kotem o genotypie BblDd.

W 1 i 2 kryciu prawdopodobieństwo narodzin cynamonowych młodych wynosi 25% miotu. W 3 już tylko 18,75%. We wszystkich innych, niewyszczególnionych tu kryciach, w żadnym miocie nie znajdziemy cynamonowego potomstwa. Oznacza to, że przy kojarzeniu czarnego kota z kotem czarnym, kocięta o cynamonowym umaszczeniu stanowią 0-25% miotu.

Kot o niebieskim umaszczeniu może mieć genotyp BBdd, Bbdd lub Bbldd. Oznacza to, że związek kota czarnego z kotem niebieskim to aż 18 możliwości łączenia genotypów, jednakże cynamonowe potomstwo uzyskamy jedynie kojarząc:

1. kota o genotypie BblDD z kotem o genotypie Bbldd,
2. kota o genotypie BblDd z kotem o genotypie Bbldd.

W 1 kojarzeniu prawdopodobieństwo tego, że w miocie znajdziemy cynamonowe potomstwo wynosi 25%. W 2 kojarzeniu zaś tylko 12,5%. W pozostałych, niewyszczególnionych tu kryciach, na świat nigdy nie przyjdą młode o cynamonowych włosach. A zatem przy kojarzeniu czarnego kota z kotem niebieskim, kocięta o cynamonowym umaszczeniu stanowią 0-25% miotu.

Kot o czekoladowym umaszczeniu ma genotyp bbDD, bbDd, bblDD lub bblDd. Dlatego kojarząc kota czarnego z czekoladowym, możemy dokonać aż 24 kombinacji genotypów. Cynamonowe potomstwo mogą nam dać jednak tylko te czarne osobniki, które są nosicielami allelu bl – musi go posiadać każde z rodziców. Dla uproszczenia wymienię zatem kojarzenie:

1. kota o genotypie BblDD z kotem o genotypie bblDD,
2. kota o genotypie BblDD z kotem o genotypie bblDd,
3. kota o genotypie BblDd z kotem o genotypie bblDD,
4. kota o genotypie BblDd z kotem o genotypie bblDd,

W 1, 2 i 3 przypadku prawdopodobieństwo tego, że urodzi się cynamonowe potomstwo wynosi 25%. W 4 przypadku tylko 18,75%. W pozostałych, niepokazanych tu przypadkach, w żadnym nie doczekamy się młodych o tej barwie futra. To oznacza, że przy kojarzeniu czarnego kota z kotem czekoladowym, kocięta o cynamonowym umaszczeniu stanowią 0-25% miotu.

Kot o liliowym umaszczeniu ma genotyp bbdd lub bbldd. Dlatego kojarząc kota czarnego z liliowym, możemy dokonać aż 25 kombinacji genotypów, ale cynamonowe potomstwo uzyskamy jedynie kojarząc:

1. kota o genotypie BblDD z kotem o genotypie bbldd,
2. kota o genotypie BblDd z kotem o genotypie bbldd,

W 1 przypadku prawdopodobieństwo narodzin cynamonowego potomstwa wynosi 25%. W 2 przypadku 12,5%. We wszystkich innych, pominiętych tu kryciach, w żadnym miocie nie znajdziemy cynamonowego potomstwa. Tak więc przy kojarzeniu czarnego kota z kotem liliowym, kocięta o cynamonowym umaszczeniu stanowią 0-25% miotu.

Kot o płowym umaszczeniu ma genotyp blbldd. Oznacza to, że związek kota czarnego z kotem płowym to 6 możliwości łączenia genotypów, jednakże cynamonowe potomstwo uzyskamy jedynie ze związku:

1. kota o genotypie BblDD z kotem o genotypie blbldd,
2. kota o genotypie BblDd z kotem o genotypie blbldd,

W 1 przypadku prawdopodobieństwo narodzin cynamonowego potomstwa wynosi 50%. W 2 przypadku 25%. We wszystkich innych, niewyszczególnionych tu kryciach, w żadnym miocie nie znajdziemy cynamonowego potomstwa. A zatem przy kojarzeniu czarnego kota z kotem płowym, kocięta o cynamonowym umaszczeniu stanowią 0-50% miotu.

Kojarzenie kota niebieskiego z kotem czekoladowym

Kot o czekoladowym umaszczeniu ma genotyp bbDD, bbDd, bblDD lub bblDd. A skoro tak, to łącząc ze sobą dwa czekoladowe osobniki, może dokonać 12 różnych kombinacji genotypów. Cynamonowe potomstwo otrzymamy jednak wyłącznie wtedy, gdy skojarzymy:

1. kota o genotypie Bbldd z kotem o genotypie BblDD,
2. kota o genotypie Bbldd z kotem o genotypie BblDd.

W 1 kojarzeniu prawdopodobieństwo tego, że w miocie znajdziemy cynamonowe potomstwo wynosi 25%. W 2 kojarzeniu zaś tylko 12,5%. Pozostałe, niewyszczególnione tu krycia, nigdy nie zaowocują cynamonowym potomstwem. Czyli przy kojarzeniu niebieskiego kota z kotem czekoladowym, kocięta o cynamonowym umaszczeniu stanowią 0-25% miotu.

Kojarzenie kota czekoladowego z kotem czekoladowym, z kotem liliowym i z kotem płowym

Kot o umaszczeniu czekoladowym może mieć zatem genotyp bbDD, bbDd, bblDD lub bblDd. Oznacza to, że kojarząc kota czekoladowego z kotem czekoladowym, możemy dokonać 10 kombinacji genotypów. Cynamonowe potomstwo otrzymamy tylko, gdy skojarzymy:

1. kota o genotypie bblDD z kotem o genotypie bblDD,
2. kota o genotypie bblDD z kotem o genotypie bblDd,
3. kota o genotypie bblDd z kotem o genotypie bblDD,
4. kota o genotypie bblDd z kotem o genotypie bblDd,

W pierwszych trzech kryciach prawdopodobieństwo przyjścia na świat cynamonowego potomstwa wynosi 25%. W ostatnim tylko 12,5%. W pozostałych, niewymienionych tu przypadkach, nigdy nie doczekamy się młodych o tej barwie futra. To oznacza, że przy kojarzeniu czarnego kota z kotem czekoladowym, kocięta o cynamonowym umaszczeniu stanowią 0-25% miotu.

Kot o liliowym umaszczeniu może mieć genotyp bbdd lub bbldd. Dlatego kojarząc kota czekoladowego z liliowym, możemy dokonać 8 kombinacji genotypów. Cynamonowe potomstwo mogą nam dać jednak tylko te czarne osobniki, które są nosicielami allelu bl – musi go posiadać każde z rodziców. W grę wchodzą zatem kojarzenia:

1. kota o genotypie bblDD z kotem o genotypie bbldd,
2. kota o genotypie bblDd z kotem o genotypie bbldd.

W 1 przypadku prawdopodobieństwo narodzin cynamonowego potomstwa wynosi 25%. W 2 przypadku 12,5%. We wszystkich innych, pominiętych tu kryciach, cynamonowe potomstwo się nie narodzi. A zatem przy kojarzeniu czarnego kota z kotem płowym, kocięta o cynamonowym umaszczeniu stanowią 0-50% miotu.

Kot o płowym umaszczeniu ma genotyp blbldd. Czyli gdy kojarzymy kota czekoladowego z kotem płowym, mamy 4 kombinacje genotypów. Dla nas ważne są tylko kojarzenia:

1. kota o genotypie bblDD z kotem o genotypie blbldd,
2. kota o genotypie bblDd z kotem o genotypie blbldd.

W 1 przypadku prawdopodobieństwo narodzin cynamonowego potomstwa wynosi 50%. W 2 przypadku 25%. We wszystkich innych, niewymienionych tu kryciach, nie doczekamy się cynamonowego potomstwa. Oznacza to, że przy kojarzeniu czarnego kota z kotem płowym, kocięta o cynamonowym umaszczeniu stanowią 0-50% miotu.

Kojarzenia z kotami rudymi, z kotami kremowymi i z kotami szylkretowymi

Dziedziczenie umaszczenia cynamonowego wygląda nieco inaczej w przypadku, gdy obydwoje lub jeden rodzic mają rude, kremowe lub szylkretowe (kotki) włosy. Musimy bowiem wziąć pod uwagę allel O i allel o, które warunkują te umaszczenia i dziedziczą się niezależnie od alleli B, b, bl.

Dodatkowo koty rude i kremowe mogą być rodzicami kociąt w różnych kolorach, ponieważ allel O, który je warunkuje, maskuje jednocześnie działanie alleli B, b, bl, czyli ich działanie nie ujawnia się w fenotypie kota. A zatem rude i kremowe koty są dla nas swego rodzaju zagadką pod tym względem.

Chcąc wiedzieć, czy możemy spodziewać się cynamonowego potomstwa ze związku kotów rożnych umaszczeń z kotami rudymi, z kotami kremowymi i z kotami szylkretowymi, musimy zrozumieć również mechanizmy dziedziczenia rudej, kremowej i szylkretowej szaty. I oczywiście uwzględnić także to, o czym była mowa w tym tekście.

Podobnie jest w przypadku umaszczenia białego, które również maskuje działanie innych genów koloru futra i również determinowane jest przez gen dominujący. Zasady dziedziczenia białego umaszczenia omówiłem w tekście Dziedziczenie białego umaszczenia u kotów. Jak sądzę, jeśli je zrozumiecie i zrozumiecie to, co napisałem w tym tekście, będziecie potrafili przewidzieć, czy narodzą wam się czarne kocięta w tych kojarzeniach.

Kojarzenia, z których nie uzyskamy cynamonowych kociąt

1. Kojarzenie kota niebieskiego z kotem niebieskim – brak allelu D
2. Kojarzenie kota niebieskiego z kotem liliowym – brak allelu D
3. Kojarzenie kota niebieskiego z kotem płowym – brak allelu D
4. Kojarzenie kota liliowego z kotem liliowym – brak allelu D
5. Kojarzenie kota liliowego z kotem płowym – brak allelu D
6. Kojarzenie kota płowego z kotem płowym – brak allelu D

Wnioski z dziedziczenia umaszczenia cynamonowego u kotów

1. Zdecydowanie najlepszym sposobem, by doczekać się cynamonowego potomstwa jest kojarzenie ze sobą dwóch kotów cynamonowych. Na drugim miejscu jest kojarzenie kota cynamonowego z płowym, gdyż umaszczenie płowe jest rozjaśnieniem cynamonowego.
2. Cynamonowe kocięta mogą narodzić się wyłącznie wtedy, gdy spełnione są dwa warunki: Każdy z rodziców jest nosicielem allelu bl i przynajmniej jeden z nich ma w genotypie allel D (czyli jest ciemno umaszczony).
3. Po dwóch kotach o jasnym umaszczeniu (niebieskim, liliowym i płowym) nie otrzymamy kociąt cynamonowych.
4. Umaszczenie cynamonowe jest recesywne wobec umaszczeń czarnego, niebieskiego, czekoladowe i płowego, a dominujące wobec umaszczenia płowego.

Tekst: Jacek P. Narożniak
Zdjęcie: By Aufnahme Martin Bahmann
[GFDL, CC-BY-SA-3.0 or CC BY-SA 2.5-2.0-1.0],
via Wikimedia Commons