Ogon wydaje się najmniej potrzebną częścią kociego ciała. Majta się gdzieś tam z tyłu, pozornie nie spełniając żadnej ważnej funkcji. Nie jest chwytny jak u oposów na przykład. Nie służy do poruszania jak u ryb. Koci ogon nie wydaje się też zbyt skomplikowanym „narządem” – ot kilkanaście kręgów, trochę (trochę?) mięśni i skóra. Do czego zatem kotu potrzebny jest ogon? Wbrew pozorom spełnia kilka dość ważnych funkcji.
Koci ogon pomaga zachować równowagę
Przodkowie całej rodziny kotów a tym samym prapradziadowie kota domowego, czyli przedstawiciele rodziny wiwerowatych (jakaś boczna linia, jak się uważa), prowadzili nadrzewny tryb życia. Poruszanie wśród koron drzew w dużym stopniu ułatwiał im ogon, który funkcjonował niczym tyczka linoskoczka, czyli pomagał utrzymać równowagę i zapewne też był w mniejszym lub większym stopniu chwytny.
Kot domowy zachował zdolność wspinania się na drzewa, choć prawdę mówiąc nie jest mistrzem w tej dziedzinie. Szczególnie schodzenie bywa dla niego kłopotliwe. Niemniej jednak, podobnie jak jego przodkom, podczas wchodzenia na drzewo, spacerów po płotach i innych wąskich powierzchniach ogon pozwala zachować zwierzakom równowagę, zmniejszając ryzyko upadku.
Koci ogon przydaje się także podczas skoku i biegu, zwłaszcza podczas pokonywania zakrętów – stanowi przeciwwagę dla ciała, zapobiegając utracie równowagi. Tym samym jest niezwykle pomocnym podczas polowania. A przy spadaniu odpowiednie ruchy ogona pozwalają ustawić ciało we właściwej pozycji, by kot spadł na cztery łapy.
Koci ogon służy komunikacji z pobratymcami
Koty nie wykształciły werbalnego języka. Żadne zwierzę tego nie zrobiło, tylko człowiek może się nim poszczycić, choć niektórzy naukowcy twierdzą, że delfiny posiadają coś w rodzaju języka, czyli bogaty zestaw dźwięków służących komunikacji, ale to tak na marginesie, wróćmy do kotów. Koty nie mówią, ale nie oznacza to, że nie porozumiewają się ze sobą.
Koty mają swój język niewerbalny. Prócz wydawania rożnych dźwięków, używają również mowy ciała. Wyrażają emocje przy pomocy uszu, pyszczka itd. I oczywiście przy pomocy ogona. Kot może go unosić, opuszczać i machać nim. Znaczenie tego ostatniego wydaję się nam jasne, choć zwykle błędnie je interpretujemy (pisałem o tym w tekście Dlaczego kot macha ogonem?).
Ruchy i ułożenie ogona może wyrażać wiele emocji. Może sygnalizować wrogość, przyjaźń, zdenerwowanie, lęk. Jeśli chcemy prawidłowo interpretować mowę ogona, musimy wziąć pod uwagę inne sygnały wysyłane jednocześnie przez kota: ułożenie ciała, mimikę, wydawane dźwięki… Pamiętamy, że ruchy ogona i inne niewerbalne sygnały są jak wyrazy w naszym języku – dopiero ułożone razem w zdania nabierają konkretnych znaczeń.
Tekst: Jacek P. Narożniak
Zdjęcie: By Dwight Sipler from Stow, MA, USA
[CC BY 2.0], via Wikimedia Commons
.jpg){kind=link}
