Nadwaga i otyłość u kotów to poważny problem. Niestety zbyt wiele domowych futrzaków cierpi z powodu powiększonej, czasem znacznie, masy ciała, która negatywnie odbija się na ich zdrowiu. Dlaczego koty tyją? Jakie mogą być skutki nadwagi i otyłości u kotów? Jak odchudzić kota?
Nadwaga, otyłości i ekstremalna otyłość u kotów
Powiększona ponad normę masa ciała u kotów to skutek nagromadzenia się w organizmach zwierząt zbyt dużej ilości tkanki tłuszczowej, zarówno pod skórą, jak i wokół narządów wewnętrznych . Do opisania tego zjawiska używamy 3 terminów: nadwaga, otyłość i ekstremalna otyłość, które pozwalają rozróżnić stopień otłuszczenia ciała kota.
O nadwadze u kotów mówimy, gdy ilość tkanki tłuszczowej jest zwiększona ponad normę , ale nie przekracza 30% masy ciała. Otyłością u kotów nazywamy stan, w którym tkanka tłuszczowa stanowi od 30% do 50% Przy Ilości tkanki tłuszczowej powyżej 50% mamy do czynienia z ekstremalną otyłością u kotów.1
Spotkałem się również z informacją, że za otyłość u kotów uważa się już przekroczenie masy ciała o 15% ponad normę.2. Tak czy inaczej nadwagę i otyłość u kotów często traktuje się jak chorobę, szczególnie gdy zwiększonej masie ciała towarzyszy lipemia i stan zapalny tkanki tłuszczowej.
Otyłość jako jednostka chorobowa zwierząt towarzyszących ma skalę pandemii, gdyż w skali globalnej to około 40% psów i kotów ma problem z nadmierną masą ciała, a u około 30% zdiagnozowano otyłość. Jest więc jednym z najczęstszych zaburzeń żywieniowych u zwierząt towarzyszących.
Bogdan F. Kania, Danuta Wrońska: Otyłość problemem pandemicznym człowieka i zwierząt towarzyszących. Życie Weterynaryjne • 2015 • 90(8)
Inne dane mówią, że: „W przypadku kotów 19–29% to zwierzęta z nadwagą, natomiast 6–8% z otyłością
3. A istnieją jeszcze inne dane, co mnie wcale nie dziwi. Przecież, z różnych powodów nie wszystkie domowe zwierzęta objęte są badaniami.
Problemy zdrowotne będące skutkiem nadwagi i otyłości u kotów
Tkanka tłuszczowa może wydawać nam się wyłącznie magazynem energii. W rzeczywistości jednak spełnia również inne ważne funkcje.
Obecnie wiadomo, że jest ona aktywnym metabolicznie narządem, komunikującym się z mózgiem i innymi tkankami poprzez sekrecję hormonów i czynników białkowych nazywanych adipokinami. Białka, których synteza zachodzi w komórkach tkanki tłuszczowej wykazują bardzo szerokie działanie ogólnoustrojowe. Wyróżnia się wśród nich, m. in.: klasyczne cytokiny (TNF alfa, interleukina-6, interleukina-8), białka ostrej fazy i odpowiedzi na stres komórkowy (haptoglobina, CRP, PAI-1), białka związane z układem odpornościowym (MCP-1, MIF), czynniki wzrostu (TGF-beta), składowe dopełniacza i białka związane z układem dopełniacza (adipsyna, adiponektyna, białko stymulujące acylację), białka odpowiedzialne za regulację ciśnienia krwi (angiotensynogen) oraz angiogenezę (czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego), a także białka zaangażowane w metabolizm lipidów (lipaza lipoproteinowa, białko transportujące estry cholesterolu) i regulację łaknienia (leptyna).
Adam Prostek, Dariusz Kamola, Hanna Kosińska, Bożena Bałasińska: Proces zapalny w tkance tłuszczowej towarzyszący otyłości u psów i kotów. Życie Weterynaryjne • 2014 • 89(2)
Na uwagę zasługuje wydzielana przez tkankę tłuszczową leptyna, która jest hormonem hamującym apetyt i zwiększającym wydatki energetycznie. U zwierząt o prawidłowej masie ciała leptyna reguluje więc apetyt – to jakby naturalny mechanizm zapobiegający tyciu. U kotów otyłych jednak przestaje on działać, czego przyczyną jest stan zapalny tkanki tłuszczowej, towarzyszący często otyłości.4
Konsekwencją otyłości u kotów są również inne problemy zdrowotne. Nasze futrzaki mogą między innymi cierpieć z powodu zwyrodnieniowej choroby stawów. Za jej przyczynę uważa się przeciążenie układu kostno-stawowego, ale istnieją przesłanki, iż dużą rolę w jej rozwoju mogą ogrywać leptyny, które są nadmiernie wydzielane przez obfitą tkankę tłuszczową5.
Zaburzenia funkcji endokrynnej tkanki tłuszczowej mają też znaczący wpływ na rozwój insulinooporności i cukrzycy typu 2 u kotów6.
Nadmierna ilość tkanki tłuszczowej u kotów obciąża serce i inne narządy wewnętrzne. Otyłe koty mogą cierpieć z powodu chorób układu krążenia czy niewydolności wątroby lub nerek. Zwiększona masa ciała może osłabiać układ odpornościowy, co sprzyja różnego rodzaju zakażeniom.
Przyczyny nadwagi i otyłości u kotów
Zwiększanie masy ciała u kotów jest procesem, który zachodzi, gdy ilość przyjmowanych z pokarmem kalorii znacznie przekracza ilość kalorii zużywanej przez organizm w procesach metabolicznych. Nadmiar energii gromadzony jest pod postacią tkanki tłuszczowej. Stan taki ma miejsce, gdy zwierzę przejada się lub jest nieprawidłowo żywione.
Nadwaga i otyłość u kotów to bardzo często skutek nieprawidłowej diety. Większość futrzaków nie wykazuje tendencji do przejadania się. Zwierzęta te zwykle jedzą tylko tyle, ile potrzebują. Owszem, od tej reguły istnieją wyjątki, których przyczyną są między innymi zaburzenia behawioralne.
Co do diety, to głównym problemem jest podawanie pupilom niewłaściwej karmy dla kotów. Gotowe diety dla zwierząt domowych, które są tak szeroko dostępne na rynku zoologicznym, bardzo ułatwiają żywienie futrzaków. Problem w tym, że wiele z nich ma nieodpowiedni skład. Zawierają niewiele białek i tłuszczy zwierzęcych, za to są bogate w węglowodany, białka i tłuszcze roślinne.
W przypadku kotów niewychodzących czynnikiem sprzyjającym nadwadze i otyłości jest zbyt mała aktywność fizyczna. Życie tych zwierząt jest przecież względnie mało urozmaicone. Z tego też powodu poświęcają one więcej czasu na spanie niż ich wychodzący, a tym bardziej dziko żyjący kuzyni.
Do innych czynników sprzyjających nadwadze i otyłości u kotów zalicza się zaburzenia hormonalne, niektóre leki, predyspozycje genetyczne oraz kastrację.
Rozpoznawanie nadwagi i otyłości u kotów
Ile powinien ważyć nasz kot? Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Przeciętny futrzak waży między 2 a 5 kg, ale istnieją zwierzęta masie ciała mniejszej lub znacznie większej, co nie jest zjawiskiem patologicznym. Waga kota zależy bowiem od przynależności do rasy oraz od jego cech osobniczych.
Jak zatem stwierdzić, czy kot ma nadwagę lub jest otyły? Jeśli mamy zwierzę rasowe, pomocna będzie wiedza o tym, jaką budowę ciała powinno ono posiadać. W przypadku zwierząt nierasowych trudniej stwierdzić, czy mają prawidłową masę ciała, ale jest to możliwe.
Kot ma prawidłową masę ciała, jeśli jego żebra i kręgosłup są lekko wyczuwalne, gdy dotykamy futrzaka dłońmi. Boki zwierzęcia nie powinny odstawać, a talia jest mniej lub bardziej wcięta (zależnie od razy). Brzuch nie powinien nadmiernie zwisać. Tkanka tłuszczowa na brzuchu jest niemal niewyczuwalna lub niewyczuwalna wcale.
Kot ma nadwagę, gdy ledwie możemy wyczuć palcami jego żebra. Jego kręgosłup również jest ledwo wyczuwalny lub nie czuć go wcale. Boki zwierzęcia odstają, wcięcia w talii nie widać, a brzuch wyraźnie zwisa. Na brzuchu możemy wyczuć podskórną tkankę tłuszczową.
Kot jest otyły, jeśli nie możemy wyczuć rękoma żeber i kręgosłupa. Boki futrzaka znacząco odstają, zupełny brak talli, a brzuch bardzo zwisa. Na brzuchy wyczuwalna jest gruba warstwa tkanki tłuszczowej.
Leczenie nadwagi i otyłości u kotów
Leczenie nadwagi i otyłości u kotów może być trudnym i długotrwałym procesem. Im większa masa ciała, tym trudniej odchudzić zwierzaka.
Przede wszystkim musimy wiedzieć, że nie wolno kota głodzić! To nie jest dobry sposób na zredukowanie jego masy ciała. Specyficzny metabolizm kotów sprawia, że podczas głodówki powstają w ich organizmach szkodliwe produkty przemiany materii.
Karma dla kota z nadwagą lub otyłego
Chcąc odchudzić kota musimy przede wszystkim zadbać o jego właściwe odżywanie. Karma dla kota powinna cechować się dużą zawartością dobrze przyswajalnego białka zwierzęcego, obniżoną zawartością tłuszczy zwierzęcych i znikomą zawartością węglowodanów. W diecie kota z nadwagą lub otyłego nie powinny znajdować się zboża ani inne ciężko strawne dla kota składniki
Jednym słowem, karma dla kota z nadwagą lub otyłego powinna zawierać dużo, dobrej jakości składników pochodzenia zwierzęcego! (Mówiąc szczerze, takie wymagania powinien spełniać pokarm dla każdego kota, zdrowego również).
Na rynku zoologicznym znajdziemy wiele karm dla kotów z nadwagą lub kotów otyłych. Cechują się one między innymi zawartością związków przyśpieszających redukcję tkanki tłuszczowej. Produkty te mogą być bardzo przydatne w odchudzaniu kota, zanim jednak po któryś z nich sięgniemy, sprawdźmy jego skład!
Pamiętajmy ponadto, że przysmaki dla kota to też pokarm. Muszą więc spełniać te same warunki, co karma podstawowa. Nie odchudzimy kota, podając mu tłuste lub bogate w węglowodany smakołyki.
Sposób żywienia kota z nadwagą lub otyłego
Choć może wydawać się to paradoksem, wydzielanie pupilowi pożywienia także nie zawsze się sprawdza przy odchudzaniu kota. W większości przypadków bardziej skuteczne jest zapewnienie pupilowi stałego dostępu do pożywienia. Oczywiście przy stosowaniu właściwej diety i barku tendencji do przejadania się u kota.
Jak to już zostało wspomniane, koty zazwyczaj same potrafią regulować ilość pobieranego przez siebie pokarmu. Gdy zwierzak ma pożywienia pod dostatkiem, nie odczuwa potrzeby najadania się na zapas.
Rozwiązanie problemów behawioralnych lub zdrowotnych u kotów z nadwagą lub otyłych
Niestety, wiemy już, że niektóre zwierzaki wykazują tendencję do przejadania się. Takie zachowanie zwykle ma swoje źródło, którym mogą być zaburzenia behawioralne albo choroba.
Zanim więc zaczniemy odchudzać kota warto przyjrzeć się jego zachowaniu i udać się z nim do gabinetu weterynaryjnego. Zidentyfikowanie przyczyna problemu i jej usuniecie ułatwi proces utraty wagi.
Ćwiczenia fizyczne dla kota z nadwagą lub otyłego
W procesie odchudzania kota ważnym elementem jest nakłanianie go do większej aktywności fizycznej, co sprzyja spalaniu tłuszczy. Postarajmy się go angażować więc w różnego rodzaju zabawy. Świetnie sprawdzają się interaktywne zabawki dla kotów.
Jeśli to możliwe, dobre efekty może przynieść odpowiednia aranżacja przestrzeni dla kota. Wysokie drapaki, półki na ścianach do skakania i tak dalej.
Profilaktyka nadwagi i otyłości u kotów
Odchudzenie kota jest możliwe, choć może wymagać czasu, zaangażowania i cierpliwości. Z pewnością jednak warto podjąć taki wysiłek, gdyż stawką jest zdrowie zwierzęcia. Jak zawsze jednak, lepiej zapobiegać chorobie niż ją leczyć.
Profilaktyka nadwagi i otyłości u kotów obejmuje przede wszystkim odpowiednie dieta, która dostosowana jest do potrzeb typowego mięsożercy. Dbajmy też o to, by zwierzak miał zapewnioną odpowiednią dawkę ruchu.
Tekst: Jacek P. Narożniak
Zdjęcie: Pixabay.com
Przypisy:
1. Dr n. wet. Agnieszka Kurosad: Otyłość kotów, cz.1 – czy mój kot jest otyły? Strona Internetowa Vet Expet.
2. Bogdan F. Kania, Danuta Wrońska: Otyłość problemem pandemicznym człowieka i zwierząt towarzyszących. Życie Weterynaryjne • 2015 • 90(8)
3. Adam Prostek, Dariusz Kamola, Hanna Kosińska, Bożena Bałasińska: Proces zapalny w tkance tłuszczowej towarzyszący otyłości u psów i kotów. Życie Weterynaryjne • 2014 • 89(2)
4. Dr n. wet. Agnieszka Kurosad: Otyłość kotów, cz.2 – dlaczego koty tyją? Strona Internetowa Vet Expert.
5. Adam Prostek, Dariusz Kamola, Hanna Kosińska, Bożena Bałasińska: Proces zapalny w tkance tłuszczowej towarzyszący otyłości u psów i kotów. Życie Weterynaryjne • 2014 • 89(2)
6. Adam Prostek, Dariusz Kamola, Hanna Kosińska, Bożena Bałasińska: Proces zapalny w tkance tłuszczowej towarzyszący otyłości u psów i kotów. Życie Weterynaryjne • 2014 • 89(2)
