Zęby to bardzo niezwykła część ciała zwierząt i ludzi. Zbudowana są z najtrwalszej tkanki. Tak trwałej, że po niektórych wymarłych gatunkach pozostały tylko one, podczas gdy reszta ich ciał dawno już rozpadła się w proch. Powiedzmy sobie zatem co nieco o uzębieniu kotów.
Kocie zęby
Ewolucyjna historia zębów sięga wielu milionów lat wstecz. Po raz pierwszy pojawiły się u ryb i zmieniły świat. Dosłownie, ponieważ zęby umożliwiły zwierzętom efektywniej korzystać z zasobów pokarmowych a tym samym przystosowywać się nowych środowisk.
Koty, jak większość ssaków, cechuje heterodontyzm, czyli zróżnicowanie zębów pod względem kształtu i wielkości, zależnie od ich przeznaczenia. W kociej paszczęce znajdziemy zatem siekacze, kły oraz zęby przedtrzonowe i zęby trzonowe.
Te ostanie występują u kotów powyżej 6 miesięcy. Młodsze kocięta posiadają tylko:
- 6 siekaczy, 2 kłów, 4 przedtrzonowców w żuchwie,
- 6 siekaczy, 2 kłów i 6 przedtrzonowców w szczęce.
Łącznie 26 zębów
Stałe uzębienie u kotów składa się 30 zębów, w tym:
- 6 siekaczy, 2 kły, 4 przedtrzonowców i 2 trzonowców w żuchwie
- 6 siekaczy, 2 kły i 6 przedtrzonowców i 2 trzonowców w szczęce.
U kotów spotykamy się zatem z dwoma generacjami zębów: uzębieniem mlecznym i uzębieniem stałym. Zjawisko to nazywamy difiodontyzmem.
Kształt zębów u kotów a funkcje jakie pełnią
Pokaż mi swoje zęby a powiem ci co jadasz – to powiedzenie jest w pełni prawdziwe. Kształt i wielkość zębów dostosowany jest bowiem do diety zwierzęcia.
Uzębienie kotów jest uzębieniem typowego drapieżnika i mięsożercy. Zacznijmy o kłów. Są one długie, owalne w przekroju poprzecznym i ostre, Służą naszym pupilom do zabijania zwierząt, którymi się żywią. Koty zabijają swe ofiary ukąszeniem w kark – kły wchodzą między kręgi szyjne i przerywają rdzeń kręgowy. Zdaniem niektórych naukowców rozstaw kłów dopasowany się do wielkości kręgów szyjnych gryzoni, które są główną zdobyczą kotów.
Przedtrzonowce i trzonowce kota są bocznie spłaszczone i mają ostre krawędzie. Gdy zwierzę zamyka pysk, zachodzą na siebie niczym ostrza nożyczek, dzięki temu mogą ciąć na drobne kawałki mięso, skórę i innych części ciała myszy i innych kocich zdobyczy. Kocie zęby przedtrzonowe i trzonowe zupełnie nie nadają się żucia pokarmu, dlatego koty połykają małe kawałki mięsa w całości.
Kocie siekacze są najmniejsze i płaskie. Służą do przytrzymywania i szarpania pożywienia. Świetnie sprawdzają się również przy innych czynnościach, np. do przeczesywania futra.
Budowa anatomiczna kocich zębów
Pod względem anatomicznym kocie zęby zbudowane są tak samo jak zęby ludzkie. Każdy ząb naszych pupili składa się z 3 części:
- korony zęba – wystaje ponad dziąsło,
- szyjki zębowej – jest otoczona przez dziąsło,
- korzenia zęba – tkwi wewnątrz zębodoły w kociej szczęce lub żuchwie.
Najbardziej wewnętrzną warstwą kociego zęba jest tzw. miazga wypełniająca komorę zęba. Znajdują się w niej naczynia krwionośne i nerwy, wnikające poprzez kanały korzenia z kości szczęki lub żuchwy. Dzięki nim ząb jest odżywiany i jest wrażliwy na bodźce. W miazdze znajdują się również komórki zwane odontoblastami, z których powstaje zębina
Środkową warstwę zęba tworzy zębina. Zbudowana jest w większości z minerału, podobnego do tego, z którego zbudowane są kości.
Zewnętrzną warstwą korzenia zęba jest zmineralizowana tkanka zwana cementem. Koronę zęba natomiast pokrywa tzw. szkliwo, które zbudowane jest niemal w całości z dwuhydroksyapatytu. Jest to związek mineralny o wyjątkowej twardości. Właśnie dzięki niemu zęby są tak twarde, że mogą kruszyć nawet kości.
Tekst: Jacek P. Narożniak
Zdjęcie: Pixabay.com
