Tureckie vany to fascynująca rasa kotów. Słynne są głównie z upodobania do wody, co jest raczej niezwykłą cechą wśród przedstawicieli kociej braci. Inną ich charakterystyczną cechą jest umaszczenie: białe ciało z kolorowym ogonem i kolorowymi plamami na głowie – nazwane na cześć rasy umaszczeniem van.
Międzynarodowa nazwa rasy turecki van (dodano 28 marca 2018)
Oficjalnym językiem w międzynarodowych organizacjach felinologicznych jest przede wszystkim angielski, ale w niektórych używa się też niemieckiego lub francuskiego. Oficjalne nazwy rasy turecki van w tych językach nich brzmią:
- angielski – Turkish Van,
- niemiecki – Türkisch Van,
- francuski – Turc Van, Turc de Van lub Turc du Lac de Van.
Organizacje felinologiczne, które uznają rasę turecki van
Rasa tureckich vanów jest uznana przez: FIFe, ACFA, ACF, CCC of A, CFA, CFF, FFE, GCCF, LOOF, NZCF, SACC, TICA, WCF.
Zapis rasy turecki van w kodzie EMS (FIFe)
W kodzie EMS rasę turecki van zapisujemy trzema dużymi literami: TUV
Pochodzenie tureckiego vana
Pierwszymi dowodami na istnienie białych półdługowłosych kotów z zabarwionym gonem i charakterystycznymi znaczeniami na głowie są rysunki wygrawerowane na biżuterii wykonanej przez Hetytów (lud indoeuropejski w latach 1200-1600 p.n.e. Wśród archeologicznych wykopalisk z okresu bitew między Ormianami a Rzymianami (75-387 r. n.e.) również znalazły się wizerunki półdługowłosych bialych kotów z zabarwionym ogonem. Eksponaty te można podziwiać w paryskim Luwrze.
Aitman E. (red.): Turecki van – Pływający kot. Magazyn dla miłośników kotów KOT, nr 10(14) październik 2006. Wydawnictwo Galaktyka, Łódź
Ojczyzną tureckich vanów – jak sama nazwa wskazuje – jest Turcja. A dokładniej mówiąc okolice Jeziora Van, które znajdziemy we wschodniej części tego rozległego kraju. I tu pewna ciekawostka. Dla nas tureckie vany muszą mieć to charakterystyczne umaszczenie – białe ciało, zabarwiony ogon i dwie plamy na głowie, w Turcji jednakże nazwę van używa się również w odniesieniu do inaczej umaszczonych kotów półdługowłosych. W cytowanym powyżej przeze mnie artykule, napisane jest, że chodzi o koty całe białe. Taką też informacje zawierał też pewien film dokumentalny o kotach z jeziora van, który kiedyś oglądałem (była w nim również mowa o tym, że mają różnokolorowe oczy – jedno niebieskie, drugie pomarańczowe). Kiedy zaś sam byłem w Turcji, nasz przewodnik vanami nazywał wszystkie półdługowłose futrzaki, niezależnie od umaszczeniu i – co jeszcze ciekawsze – zamieszkujące okolice Pamukkale. I na pewno mówił o pływających kotach, a nie o jakiś innych. Jak widać nieco zamieszania z tymi vanami. W sumie jednak nie ma w tym niczego dziwnego.
Pierwsi przedstawiciele tej rasy trafiły do Europy w 1955 roku, a sprowadziły je obywatelki Wielkiej Brytanii Dziennikarka Laura Lushington i fotografka Sonia Halliday. Przywiezionymi futrzakami były: kocur o imieniu Stambuł Byzantium oraz kota imieniem Van Güzeli Iskenderum – panie dostały je w prezencie. I tu znów pewna ciekawostka. Laura Lushington nadała swojej hodowli przydomek „Van”, więc gdy brytyjski związek felinologiczny GCCF rejestrował nową rasę, nie można było użyć słowa „van”, więc nazwano ją po prostu kotami tureckimi. FIFe uznała ją w 1971 roku, ale w 1987 roku zmieniła jej nazwę na tureckie vany. W 1988 roku rasę uznało TICA, a 1993 roku CFA.
W świecie felinologicznym krąży anegdota powstała na skutek zamieszania związanego z nazewnictwem rasy. Otóż należący do FIFe niemiecki klub 1. DEKZV e.V. (1. Deutscher Edelkatzenzüchter-Verband e.V.) odmówił zarejestrowania miotu tych kotów, powołując się na zasadę, że nie wolno rejestrować krzyżówek ras. Jak wynikało z dokumentów, jedno z rodziców należało bowiem do rasy turecki van, a drugie – turecki kot…
Aitman E. (red.): Turecki van – Pływający kot. Magazyn dla miłośników kotów KOT, nr 10(14) październik 2006. Wydawnictwo Galaktyka, Łódź
Wygląd tureckiego vana
Szata tureckich vanów jest zmienna i zależy od pory roku. W zimę koty te mają bardzo gęste i długie futro, które na szyi może tworzyć kryzę. Gdy nadchodzi lato gubią tak dużo włosa, że ich szata wygląda zupełnie jak u kota krótkowłosego. Jest to przystosowanie do klimatu kraju, w którym żyją. Turcja zwykle kojarzy nam się ze słońcem i wysokimi temperaturami, tymczasem w rejonie, z którego vany pochodzą, gorąco jest tylko w lecie, w zimie temperatura bardzo spada. By przetrwać, zwierzaki musiały przystosować się do tak zmiennych i surowych w gruncie rzeczy warunków.
Typ umaszczenia, jakie prezentują przedstawiciele tej rasy nazywamy umaszczeniem van. Jego charakterystyczną cechą jest białe ciało, zabarwiony ogon i dwie plamy na czubku głowy, w tym samym kolorze, co ogon. Owe kolorowe plamy na głowie mieszkańcy Turcji zwą „śladami palców Allaha” – miał bowiem Allah pobłogosławić te koty, kładąc im rękę na głowie.
Charakter i zachowanie tureckiego vana
Zazwyczaj określa się tę rasę jako pełną życia, ale jest to duże niedomówienie. Tak Ture (kot rasy turecki Van – przypis autora) jest pełen Życia – skacze wysoko, aby złapać latające piórko, uganiając się za Phoenixem, jest wstanie zamęczyć go na śmierć, od Luc domaga się wylizywania i w ogóle zachowuje się jak szaleniec. Szybko się uczy, umie aportować, macha ogonem jak pies, a nawet warczy. O Fii (kot rasy turecki Van – przypis autora) nie wystarczy powiedzieć, że jest pełna życia – ona jest kompletnie pomylona i nigdy nie widziałam bardziej zwariowanego kota! Jest wybitnie inteligentna i cały czas obmyśla nowe psoty. Jeśli coś leży na stole, natychmiast musi zostać przesunięte lub zrzucone na podłogę. A gdy znajdzie się już na podłodze, Fia będzie bawić się tym przedmiotem tak długo, aż utknie on w jakimś niedostępnym miejscu.
Emma Rytorp: Pod jednym dachem z tureckim vanem. Magazyn dla miłośników kotów KOT, nr 10(14) październik 2006. Wydawnictwo Galaktyka, Łódź
Tureckie vany słyną z tego, że lubią się kąpać. To chyba ich najbardziej charakterystyczna cecha, która wyróżnia je na tle większości przedstawicieli kociego gatunku. Z tego, co jednak słyszałem, nie koniecznie oznacza, iż potulnie znoszą szorowanie futra, które im fundujemy. Lubią pływać i bawić się w wodzie, ale nie lubią być do kąpieli zmuszane.
Pielęgnacja tureckiego vana
Pielęgnacja tureckich vanów nie jest trudna. Ich futro nie wykazuje tendencji do filcowania, więc nie wymaga częstego czesania. Szczególnie w lecie, gdy przywdziewa letnią szatę. Ponadto jego wymagania są takie same, jak innych kotów – dobra karma, przycinanie pazurków itd.
Standard rasy turecki van (FIFe)
FIFe od 1 stycznia 2016 roku zalicza tureckie vany do 1 kategorii.Wcześniej rasa ta znajdowała się w kategorii 2.
- Głowa tureckiego vana – W kształcie krótkiego, tępego trójkąta. Nos średniej długości i prosty. Broda mocna.
- Uszy tureckiego vana – Średnie do dużych, dobrze pokryte futrem, szeroko otwarte u nasady, delikatnie zaokrąglone na końcach. Preferowany biały kolor uszu po zewnętrznej stronie i jasnoróżowy po wewnętrznej. Osadzone od siebie w odległości również szerokości podstawy jednego ucha i umiejscowione średnio wysoko.
- Oczy tureckiego vana – Duże, owalne i lekko skośnie. Kolor niebieski, jasno bursztynowy, różnookie (jedno niebieskie, drugie bursztynowe).
- Szyja tureckiego vana – mocna
- Ciało tureckiego vana – Korpus długi, silny i muskularny. Typ średnio ciężki.
- Nogi tureckiego vana – Średniej długości. Łapy delikatne, zaokrąglone, z puklami między palcami.
- Ogon tureckiego vana: Średniej długości. Dobrze „ofutrzony”, ale bez podszerstka.
- Futro tureckiego vana – Średniej długości. Miękkie i jedwabiste, bez wełnistego podszerstka. Umaszczenie w typie Van, z różowym lusterkiem nosa i różowymi poduszkami łap.
Umaszczenia dopuszczalne u tureckiego vana (FIFe)Zaktualizowany 02.08.2019
FIFe dopuszcza dwanaście odmian kolorystycznych u kotów rasy turecki van.
Umaszczenia solid u tureckiego vana
- Turecki van czarny / niebieski / kasztanowy (rudy) / kremowy – niebieskooki. Zapis w kodzie EMS: TUV n/a/d/e 61
- Turecki van czarny / niebieski / kasztanowy (rudy) / kremowy – pomarańczowooki. Zapis w kodzie EMS: TUV n/a/d/e 62
- Turecki van czarny / niebieski / kasztanowy (rudy) / kremowy – różnooki. Zapis w kodzie EMS: TUV n/a/d/e 63
Umaszczenia szylkretowe u tureckiego vana
- Turecki van czarny szylkret / niebieski szylkret – niebieskooki. Zapis w kodzie EMS: TUV f/g 61
- Turecki van czarny szylkret / niebieski szylkret – pomarańczowooki. Zapis w kodzie EMS: TUV f/g 62
- Turecki van czarny szylkret / niebieski szylkret – różnooki. Zapis w kodzie EMS: TUV f/g 63
Umaszczenia solid tabby u tureckiego vana
- Turecki van czarny / niebieski / kasztanowy (rudy) / kremowy – tabby – niebieskooki. Zapis w kodzie EMS: TUV n/a/d/e 21 61
- Turecki van czarny / niebieski / kasztanowy (rudy) / kremowy – tabby – pomarańczowooki. Zapis w kodzie EMS: TUV n/a/d/e 21 62
- Turecki van czarny / niebieski / kasztanowy (rudy) / kremowy – tabby – różnooki. Zapis w kodzie EMS: TUV n/a/d/e 21 63
Umaszczenia szylkretowe tabby u tureckiego vana
- Turecki van czarny szylkret / niebieski szylkret – tabby – niebieskooki. Zapis w kodzie EMS: TUV f/g 21 61
- Turecki van czarny szylkret / niebieski szylkret – tabby – pomarańczowooki. Zapis w kodzie EMS: TUV f/g 21 62
- Turecki van czarny szylkret / niebieski szylkret – tabby – różnooki. Zapis w kodzie EMS: TUV f/g 21 63
Tekst: Jacek P. Narożniak
Zdjęcie: By Photo (c)2007 Helen Filatova (Own Picture, Free Photos)
[CC BY-SA 3.0], via Wikimedia Commons
