Tabby umaszczenie u kotów

Umaszczenie tabby jest bardzo pierwotne. Występuje nie tylko u przodka kota domowego, ale u niemal wszystkich przedstawicieli wielkiej rodziny kotowanych. Pełni bowiem bardzo ważną rolę: jest umaszczeniem maskującym. Dzięki niemu zwierzę staje się mało widoczne na tle otoczenia.

Zapis umaszczeń tabby u kotów w kodzie EMS (według FIFe)

Umaszczenia tabby zapisujemy numerami od 21 do 25, zależnie od rysunku.

• Rysunek nieokreślony: 21;
• Klasycznie pręgowanie: 22;
• Tygrysie pręgowanie: 23;
• Cętki: 24;
• Ticked: 25.

Umaszczenie tabby u kotów w innych językach

• Angielska: Tabby patterns
• Niemiecka: Tabby-muster
• Francuska: Dessins tabby

Jak wygląda umaszczenie tabby

Cechą umaszczeń tabby u kotów jest nierównomierne zabarwienie włosów na ciele. Widzimy tu partie ciemniejsze i jaśniejsze, które tworzyć mogą charakterystyczny wzór: pręgi, cętki lub ticked. Ciemniejszy rysunek widnieje na jaśniejszym tle. Powinien być wyraźnie od tła oddzielony i równomiernie rozłożony na ciele kota.

Odmiany umaszczenia tabby u kotów

U kotów wyróżniamy cztery określone rysunki tabby i jeden, który nazywamy nieokreślonym. Zgodnie z oficjalną systematyką umaszczeń (patrz tutaj), FIFe zalicza do tabby również umaszczenia shel (muszlowe) oraz shaded (cieniowane), o których ja piszę przy omawianiu srebrzystego umaszczenia u kotów i złocistego umaszczenia u kotów.

Tabby nieokreślony u kotów – Nazwy tej używamy, gdy rysunek na futrze nie może być zdefiniowany jako pręgowanie klasyczne, tygrysie, cętkowanie lub ticking. Ma to miejsce, gdy umaszczenie tabby występuje w połączeniu z dużą ilością białego, umaszczeniem point. Tak jest również u ras bezwłosych. Używamy jej zatem w odniesieniu do odmian umaszczenia van, arlekinów i point (z wyjątkiem kotów bengalskich tabby point i burmilli tabby point) oraz ras sfinks, doński sfinks, peterbald, ragdoll, neva masquerade, święta birma, snowshoe, kot syjamski i kot balijski.

Klasyczne pręgowanie u kotów – W umaszczeniu tym rysunek na futrze ma postać pręg, które układają się w charakterystyczny wzór, przypominający skrzydła motyla. Znajdują się one na bokach kota i powinny być jak najbardziej symetryczne. Wrażenie motylego kształtu pogłębiają pręgi układające się wzdłuż kręgosłupa, które kojarzą się z tułowiem i odwłokiem owada. Na klatce piersiowej i brzuchu pojawia się podwójny rząd plamek. Równomierne pręgi znajdują się łapach. Ogon jest równomiernie obrączkowany (z wyjątkiem kotów długowłosych) i zakończony barwą pręg. Na czole powinien widnieć rysunek przypominający kształtem literę M. Nieprzerwana linia biegnie od zewnętrznego kącika oka. Na policzkach widzimy 2 lub 3 spirale a na klatce piersiowej 2 nieprzerywane „naszyjniki”. Na małżowinach znajdują się pojedyncze plamki zwane odciskami kciuka.

Tygrysie pręgowanie u kotów – Jak sama nazwa wskazuje, futro kotów o tym umaszczeniu przypomina szatę tygrysów. Pręgi układają się pionowo. Zdaniem anglików pręgi te wyglądają jak rybie ości, dlatego ten typ kociego umaszczenia nazwali Mackerel, czyli makrela. Wzdłuż kręgosłupa, od głowy do czubka ogona, biegnie ciągła linia. Liczne wąskie „ciemne” linie przebiegają pionowo w dół ciała z kręgosłupa do brzucha. Linie te mają być wyraźnie oddzielone od koloru tła i identyczne po obu stronach ciała. Podobnie, jak w pręgowaniu klasycznym, koty mają na czole oznaczenie w kształcie litery M czole, 2 lub 3 spirale na policzkach, „odciski kciuków” na uszach, 2 nieprzerwane naszyjniki na piersi, rysunek brzuchu i ogonie.

Cętkowane umaszczenie u kotów – W tym umaszczeniu na ciele widoczne są liczne plamki, im więcej ich, tym lepiej. Powinny być od siebie wyraźne oddzielone i być jednakowego kształtu (ideał) i oczywiście równomiernie rozłożone. Plamki są wyraźnie oddzielone od siebie, nie łączą się ze sobą. Im więcej tym lepiej. Na każdego kota plamy powinny mieć jednakowy kształt; są tak samo ważne, jak kolor, jednak muszą one harmonizować z podstawowym kolorem. Jak w poprzednich przypadkach na czole widnieje litera M, obrączki na ogonie i 2 lub 3 „naszyjniki” (tym razem przerywane).

Ticked u kotów – Umaszczenie to wyraźnie różni się od tych, które przedstawiłem wyżej. Tym razem na futrze nie powinno być widać żadnych rysunków, z wyjątkiem litery M na czole, „odcisków kciuków na uszach” i rysunków na łapach, ogonie i klatce piersiowej. Charakterystyczną cechą tego umaszczenia są poprzeczne prążki (jasne i ciemne) na każdym włosie (tzw. ticking). Nadaje to szacie kota specyficzną barwę, która bardzo przypomina umaszczenie zajęcy – stąd inna nazwa: umaszczenie zajęcze. W odniesieniu do niego używa się także nazwę umaszczenie dzikie, ponieważ występuje u dzikich przodków kotów domowych.

Rysunki tabby

Skąd się biorą koty o umaszczeniu tabby?

Oczywiście za umaszczenie tabby u kotów odpowiedzialne są odpowiednie geny. W tym przypadku jest ich kilka, a końcowy efekt, czyli rodzaj rysunku na futrze jest efektem ich współpracy.

Omawianie tych genów musimy zacząć od dominującego allelu zwanego agouti, który zapisujemy dużą literą A. Jego działanie polega częściowym blokowaniu produkcji ciemnego barwnika (eumelaniny). W rezultacie włosy na ciele mają różne zabarwienie, czyli na futrze pojawia się rysunek.

Antagonistą tego genu jest recesywny allel a, zwany non-agouti, o odwrotnym działaniu. Oznacza to, że każdy koty o umaszczeniu tabby musi mieć przynajmniej jeden allel A, czyli genotyp AA lub Aa.

A zatem od genu agouti zależy to, czy możemy podziwiać rysunek na kocim futerku. O tym jaki to będzie rysunek decydują już inne geny. My więc allel Mc (mackerel), który modyfikuje działanie genu agouti w ten sposób, że rysunek na ciele kota przybiera formę tygrysich pręg.

Jego mutacją jest recesywny allel mc, który odpowiedzialny jest za klasyczne pręgowanie u kotów. Skoro jest recesywny, to wszystkie koty o klasycznym pręgowaniu muszą mieć genotyp mcmc. Wszystkie zaś futrzaki o futrze w tygrysie pręgi genotyp McMc albo Mcmc.

Kolejnym rodzajem rysunku jest cętkowanie. Uważa się, że cętki to nic innego, jak przerywane pręgi. Odpowiedzialne za to mają być całkiem odrębne geny – najprawdopodobniej kilka – które dzielą pręgi na liczne plamki.

Ostatnim typem umaszczenia tabby jest ticked. Pierwotnie sądzono, iż opowiada za niego trzeci allel z locus Mc, czyli kolejna mutacja allelu mackerel. Poglądy te uległy zmianie i dziś wiemy, że w grę wchodzi tu całkiem odrębny gen, który oznaczamy literą T. Jego antagonistą jest allel t.

Kot z genotypem TT ma piękny, czysty ticked. Na futrze osobników o genotypie Tt możemy zauważyć śladowy rysunek pręg lub cętek (ponieważ allel T nie dominuje w pełni nad allelem t). Zwierzęta z genotypem tt natomiast są albo cętkowane albo pręgowane. Allel T dominuje nad allelami Mc i mc, blokując ich działanie.

Rasy, u których umaszczenie tabby jest uznane (według FIFe)

FIFe uznaje umaszczenie tabby u poniższych ras kotów.

• Amerykański curl długowłosy ACL – nieokreślone, pręgi klasyczne, pręgi tygrysie, cętki, ticking
• Amerykański curl krókowłosy ACS – nieokreślone, pręgi klasyczne, pręgi tygrysie, cętki, ticking
• Cymric CYM – nieokreślone, pręgi klasyczne, pręgi tygrysie, cętki, ticking
• Doński sfinks DSP – dopuszczalne są wszystkie rysunki tabby, ale nie nie klasyfikuje się ich i wszyskie oznacza się numerem 21 (nieokreślone)
• Egipski mau MAU – cętki
• Japoński bobtail JBT – pręgi klasyczne, pręgi tygrysie, cętki
• Kot abisyński ABY – ticking
• Kot bengalski BEN – pręgi klasyczne, cętki
• Kot egzotyczny EXO – nieokreślone, pręgi klasyczne, pręgi tygrysie, cętki
• Kot europejski EUR – pręgi klasyczne, pręgi tygrysie, cętki
• Kot balijski BAL – nieokreślone
• Kot brytyjski długowłosy BLH – nieokreślone, pręgi klasyczne, pręgi tygrysie, cętki, ticking
• Kot brytyjski krótkowłosy BSH – nieokreślone, pręgi klasyczne, pręgi tygrysie, cętki, ticking
• Kot norweski leśny NFO – pręgi klasyczne, pręgi tygrysie, cętki, ticking
• Kot orientalny długowłosy OLH – nieokreślone, pręgi klasyczne, pręgi tygrysie, cętki, ticking
• Kot orientalny krótkowłosy OSH – nieokreślone, pręgi klasyczne, pręgi tygrysie, cętki, ticking
• Kot perski PER – nieokreślone, pręgi klasyczne, pręgi tygrysie, cętki
• Kot singapurski SIN – ticking
• Kot somalijski SOM – ticking
• Kot syberyjski SIB – pręgi klasyczne, pręgi tygrysie, cętki, ticking
• Kot syjamski SIA – nieokreślone
• Kot tajski THA – nieokreślone
• Kurylski bobtail długowłosy KBL – nieokreślone, pręgi klasyczne, pręgi tygrysie, cętki, ticking
• Kurylski bobtail krótkowłosy KBS – nieokreślone, pręgi klasyczne, pręgi tygrysie, cętki, ticking
• LaPerm długowłosy LPL – nieokreślone, pręgi klasyczne, pręgi tygrysie, cętki, ticking
• LaPerm krótkowłosy LPS – nieokreślone, pręgi klasyczne, pręgi tygrysie, cętki, ticking
• Manx MAN – nieokreślone, pręgi klasyczne, pręgi tygrysie, cętki, ticking
• Maine coon MCO – pręgi klasyczne, pręgi tygrysie, cętki, ticking
• Neva masquerade NEM – nieokreślone
• Ocicat OCI – cętki
• Peterbald PEB – nieokreślone, pręgi klasyczne, pręgi tygrysie, cętki, ticking
• Ragdoll RAG – nieokreślone
• Reks kornwalijski CRX – nieokreślone, pręgi klasyczne, pręgi tygrysie, cętki, ticking
• Reks dewoński DRX – nieokreślone, pręgi klasyczne, pręgi tygrysie, cętki, ticking
• Reks niemiecki GRX – nieokreślone, pręgi klasyczne, pręgi tygrysie, cętki, ticking
• Selkirk reks długowłosy SRL – nieokreślone, pręgi klasyczne, pręgi tygrysie, cętki, ticking
• Selkirk reks krótkowłosy SRS – nieokreślone, pręgi klasyczne, pręgi tygrysie, cętki, ticking
• Sfinks SPH – dopuszczalne są wszystkie rysunki tabby, ale nie klasyfikuje się ich i wszystkie oznacza się numerem 21 (nieokreślone)
• Snowshoe SNO – nieokreślone
• Sokoke SOK – pręgi klasyczne
• Święty kot birmańki SBI – nieokreślone
• Turecka angora TUA – pręgi klasyczne, pręgi tygrysie, cętki, ticking
• Turecji van TUV – nieokreślone

Tekst: Jacek P. Narożniak
„Ocicat Charan-Rizzo watchin„.
Licensed under Wikimedia Commons.