Starość u kotów

Koty żyją znacznie krócej od nas, niestety! To przykre, gdy nasz pupila, tak niedawno jeszcze wydawałoby się, był skorym do zabawy futrzakiem, a dziś już porusza się z trudem i woli spać niż uganiać się za sztuczną myszką. Jak wygląda i zachowuje się kot w podeszłym wieku? Co powinniśmy wiedzieć, o starości u kotów?

Stary kot, jak stary człowiek, nie jest już tak aktywny. Miewa też mniej lub bardziej poważne problemy zdrowotne. Dlatego wymaga szczególnej uwagi od opiekuna, ale o tym będzie w dalszej części tego artykułu. W tym miejscu powiem tylko tyle, że opiekując się kocim seniorem należy zwrócić uwagę nie tylko na fizyczny aspekt, ale też psychiczny.

Po prostu stary kot potrzebuje, by okazywać mu czułość (zupełnie jak ludzie), głaskać go, bawić się z nim. Obserwując swoje futrzaki, mam nadzieję, że nawet bardziej niż młody zwierzak. Oczywiście tylko, jeśli jest oswojonym, domowym pieszczochem.

Jak długo żyją koty?

Tak się składa, że mam obecnie w domu takiego kociego seniorkę, płci żeńskiej. W tym roku Tara, bo tak ma imię, kończy 18 lat (urodziła się 25.12.2002 roku) i na pierwszy rzut oka widać po niej, że zbliża się do kresu swego życia. No może nie każdy potrafi to ocenić, trzeba trochę znać się na kotach – niektórzy twierdzą, że Tara jest chora lub… niedożywiona!

Jak długo jeszcze Tara ze mną zostanie? Mam nadzieję, że jak najdłużej. Ale pewnym niczego być nie mogę. Kłopot w tym, że nie da się jednoznacznie określić długości kociego życia.

Różne źródła podają różne informacje o długości życia kotów. Mówi się o 14, 16, 17 latach. Faktem jest jednak to, że odnotowano przypadki futrzaków, które zmarły w wieku dwudziestu kilku lat, a nawet dożyły powyżej trzydziestki. Z drugiej strony uważa się, że średnia długość życia wolno żyjących kotów zwykle nie przekracza kilku lat.

Skąd takie rozbieżności w określaniu średniej długości życia kotów? Zapewne jedną z przyczyn jest to, jakie futrzaki brano pod uwagę w ankietach. A dokładniej mówiąc chodzi tu o warunki w jakich przyszło im przebywać.

Koty wolno żyjące nie mają łatwo. Nierzadko cierpią z powodu chorób i niedożywienia. Narażone są też na liczne rany i urazy. I tak dalej… Jeśli chodzi o typowo domowe pieszczochy, to zwykle żyją dłużej, ale i z nimi bywa różnie. Zależy to między innymi od opieki, jaką otacza je człowiek.

Wiele wskazuje na to, że życie typowo domowych pieszczochów wydłuża. Ma to niewątpliwie związek z tym, że coraz więcej wiemy o naszych pupilach i ich potrzebach. Dzięki temu możemy lepiej opiekować się kotami, a zwłaszcza lepiej je żywić.

W jakim wieku kot zaczyna się starzeć?

Również i na to pytanie odpowiedź wydaje się niejednoznaczna. O ile mi wiadomo, w medycynie weterynaryjnej za seniora uważa się już kota w wieku 10-12 lat, a jako pacjenta geriatrycznego traktuje się go, gdy skończy 14-15 lat. Jednakże wiele futrzaków w tym wieku wcale nie wykazuje objawów starości.

Moja druga kotka, Adehade, w tym roku kończy lat 13 (urodziła się 11.10.2007 roku), ale ciągle wygląda jak młody zwierzak. Jest w pełni sprawna fizycznie, ruchliwa, ma piękną sierść i cieszy się doskonałym zdrowiem. I ma wielką nadzieję, że taki stan rzeczy potrwa jeszcze wiele długich lat.

Symptomy starości u kota

Dlaczego koty, które są już w podeszłym wieku (przynajmniej teoretycznie), wydają się być jeszcze młode i w pełni sił? Cóż, oczywiście wśród przyczyn z pewnością możemy wymieć dobre warunki, w jakich przyszło im żyć. Ale to nie wszystko. Istnieje też czynnik biologiczny.

Mam tu na myśli to, że wyraźne objawy starości pojawiają się u kotów stosunkowo późno, niemal tuż przed śmiercią. Ma to spore znaczenie dla zwierząt, gdyż zniedołężniały staruszek raczej nie poradzi sobie na swobodzie. Oczywiście nie dotyczy to typowo domowych futrzaków, które nie muszą walczyć o byt. Dlatego też nawet bardzo schorowany koci staruszek może jeszcze żyć całkiem długo.

A jakie są objawy starości u kotów?

Symptomy starości u kota: zmiany w zachowaniu

Jednymi z pierwszych objawów zbliżającej się starości u zdrowego kota bywają często zmiany w zachowaniu. Zwierzak staje się nieco mniej ruchliwy i skory do zabaw, trochę więcej czasu poświęcając na spanie. Początkowo symptomy te są jednak bardzo subtelne, więc nierzadko w ogóle ich nie zauważamy. Z wiekiem jednak stają się coraz wyraźniejsze. I nagle ze zdumieniem stwierdzamy, że nasz pupil stał się jakby ociężały. mało ruchliwy.

U kocich seniorów, podobnie jak u ludzi, z wiekiem pojawiają się problemy z poruszaniem się. Zwierzaki nieco wolniej się poruszają i mogą mieć problemy ze wskakiwaniem na wysokie meble. Cóż, mięśnie już nie tak sprawne, a i pewne dolegliwości związane podeszłym wiekiem też dają o sobie znać (będzie o nich niżej).

Mojej Tarze też nie łatwo się już poruszać. Krok ma sztywny, a czasem sprawia wrażenie, jakby miała kłopoty z utrzymaniem równowagi. A jednak, mimo tego całkiem nieźle daje sobie radę ze wskoczeniem na stół czy blat kuchenny.

Symptomy starości u kota: zmiany w wyglądzie

U kotów w podeszłym wieku nierzadko obserwujemy spadek masy ciała. Spowodowane jest to utratą tkanki mięśniowej, co ma swoje źródło w zmianach w metabolizmie. Dlatego niektóre futrzaki mogą wyglądać tak, jakby były niedożywione – mają zapadnięte boki oraz wystające kości policzkowe, a ich kręgosłup i żebra są dobrze wyczuwalne pod skórą.

A nie jest to przypadkiem tak, że stare koty tyją? Owszem, w początkowym okresie starzenia się może tak się dziać (przyczyną tego procesu jest nie tylko zmniejszona aktywność, ale też – w dużej mierze – nieodpowiednia dieta). Jednakże u kotów w podeszłym wieku rozpoczyna się proces utraty masy ciała – zwierzaki chudną, często znacznie.

innymi widocznymi zmianami w wyglądzie starych kotów jest pogorszenie jakości futra. Włosy na ich ciele bywają zmierzwione. Dzieje się tak między innymi dlatego, że koty mniej uwagi poświęcają już na ich czyszczenie. Ma też jednak związek ze zmianami jakie, zachodzą w kocim organizmie.

Koty w podeszłym wieku mogą również siwiec, głównie na pyszczku. Siwizna u naszych futrzaków bywa jednak często słabo zaznaczona – inaczej niż u psów, u których z wiekiem całe pyszczki i głowy mogą stać się wręcz białe. Spotkałem się z tekstami źródłowymi, które głoszą, iż koty zaczynają siwieć już w wieku 10-12 letnie. Z pewnością jednak nie dotyczy to wszystkich futrzaków.

Choroby wieku starczego u kotów

Koty w podeszłym wieku, podobnie jak starsi ludzie, są bardziej podatne na liczne choroby, niestety.

Zaburzenia w wydzielaniu hormonów, schorzenia układu krążenia, nadciśnienie, problemy z zębami i dziąsłami, niewydolność narządów wewnętrznych, zwyrodnienia stawów, choroby nowotworowe czy, wspomniana już wyżej, utrata tkanki mięśniowej (sarkopenia) – lista chorób wieku starczego u kotów jest pokaźna.

Do tego dochodzić mogą zaburzenia natury psychicznej. Starsze koty miewają swoje dziwactwa. Czasami nie potrafią trafić do kuwety lub gubią się nawet w znajomym otoczeniu. Demencja starcza jest nie tylko problemem ludzkich seniorów.

Pielęgnacja kocich seniorów

Pielęgnacja kociego seniora nie jest specjalnie trudna, choć może się taka wydawać. Naprawdę uciążliwa bywa tylko w przypadku zwierząt bardzo chorych oraz cierpiących na poważną demencję starczą. Tak poza tym, opieka nad kotem w podeszłym wieku, nie różni się aż tak bardzo od zajmowania się futrzakiem młodym czy w średnim wieku.

Żywienie starszego kota

Bardzo ważnym, jeśli nie najważniejszym, elementem opieki nad kocim seniorem jest jego prawidłowe żywienie. Oczywiście jest to zawsze ważny aspekt trzymania w domu futrzak, ale w przypadku kocich seniorów (jak i kociąt) zdaje się mieć szczególne znaczenie.

Czym powinna charakteryzować się dieta kociego seniora? Przede wszystkim powinna zawierać duże ilości białka. I znów, rzecz jasna, niezależnie od wieku naszego pupila, jego pokarm powinien być wysokobiałkowy, ale w przypadku starszych zwierząt jest to szczególnie ważne właśnie ze względu na ich skłonność do utraty masy mięśniowej.

Oczywiście mam tu na myśli białko zwierzęce, a nie roślinne. Rośliny nie są naturalnym pożywieniem naszych mruczących czworonogów. Dlatego ich dieta nie powinna zawierać dużo białka roślinnego, a nawet nie powinno być go wcale, zwłaszcza białka zbóż, które jest kotów wyjątkowo trudno strawne. A dieta kotów w podeszłym wieku powinna być łatwo dla nich przyswajalna.

Najlepiej po prostu kupować pupilowi bardzo dobrej jakości karmę dla kotów, o dużej zawartości mięsa, o znikomej zawartości surowców roślinnych oraz pozbawioną zbóż. Rzecz jasna możemy stosować również tzw. dietę BARF albo dietę mieszaną.

Jeśli chodzi o gotowe karmy dla kotów, uważam, iż nie musimy kupować specjalnej karmy dla seniorów. Ważniejsze jest to, by karma miała optymalny skład, czyli przede wszystkim posiadała wyżej wymienione cechy (o żywieniu i karmach dla kocich seniorów będę jeszcze pisał w osobnych artykułach).

Regularne wizyty kontrolne u lekarza weterynarii

Stałym elementem opieki nad starszym kotem powinny być regularne wizyty kontrolne u lekarza weterynarii. Właśnie ze względu na to zwiększone ryzyko wystąpienia niektórych schorzeń, co jest – jak wspomniałem – związane z wiekiem. Nie przesadzajmy tylko! Nie ma potrzeby biegać z futrzakiem do gabinetu weterynaryjnego co tydzień czy co choćby co miesiąc. Tylko niepotrzebnie stresujemy pupila. Raz, lub w ostateczności dwa razy do roku, w zupełności wystarczy.

Jak najbardziej jednak powinniśmy bacznie obserwować naszego mruczącego pupila pod kątem symptomów ewentualnych chorób. I to bardziej nawet niż w przypadku zwierzaków w pełni sił, co łatwo zrozumieć.

Zwracajmy uwagę na wszelkie niepokojące zachowania starszego kota, jak nagły spadek aktywności fizycznej, problemy z poruszaniem się. Nasz niepokój powinny wzbudzić różne zmiany na skórze, w oczach, wszelkie wycieki z oczu, uszu, pyszczka, nosa, odbytu i narządów moczowo-płciowych, a u kotek również z sutków.

Bardzo ważna jest również kontrola ilości pobieranych pokarmów i wody. Z tym nierzadko bowiem w przypadku kocich seniorów jest problem.

U niektórych wiekowych futrzaków na przykład obserwujemy spadek apatytu, co wiąże się ze starczą utratą węchu – węch i smak są silnie ze sobą powiązane! Z drugiej strony czasami możemy obserwować odwrotną sytuację – nasz pupil je więcej – ale tym akurat specjalnie bym się nie przejmował (chyba, że znacznie tyje lub… chudnie).

Duże znaczenie ma kontrola ilości pobieranej przez kociego seniora wody. Wzmożone pragnienie może być objawem poważnych chorób, jak cukrzyca, na którą wiele starszych futrzaków cierpi. Oczywiście brak pragnienia również powinien wzbudzać nasz niepokój.

Regularnie badajmy stan zdrowia dziąseł i zębów naszego mruczącego przyjaciela. Wiadomo, na starość futrzaki również miewają problemu z uzębieniem. Co negatywnie wpływa na ogólny stan zdrowia oraz na pobieranie pokarmu – zwierzętom trudno jest gryźć twardy pokarm

Troska o kocie futro itd.

Starszy wiekiem kot może wymagać też częstszego czesania, przycinania pazurków itd. Cóż, jak to już wspomniałem, koci senior nie potrafi już tak dobrze zadbać o siebie, dlatego na przykład łatwiej tworzą mu się kołtuny na futrze.

Kocim staruszkom zalecam też regularnie przycinać pazury, które mogą rosnąć im zbyt długie. Zwierzakom łatwo się więc o coś pazurami zaczepić, a mogą mieć trudności z odczepieniem. Tak właśnie dzieje się w przypadku mojej Tary – gdy o coś zahaczy, nie ma po prostu siły, by się wyplątać, co może skończyć się urazem kończyny.

Stary kota jak stary człowiek

Chyba każdy, kto kiedykolwiek miał w domu starego kota, zgodzi się chyba ze mną, że ze starymi futrzaki jest niemal tak samo jak ze starymi ludźmi. Też trzeba im poświęcać nieco więcej uwagi. Też chorują, też miewają problemu z poruszaniem się. Sędziwe futrzaki również posiadają swoje dziwactwa, nierzadko związane z demencją starczą. Ich nawyki bywają czasami męczące, a bardzo trudno już je zmienić.

Z pewnością różnica między kotami a ludźmi jest taka, że – jak już o tym wspomniałem – wyraźne symptomy starości pojawiają się pod sam koniec życia. Futrzaki dość długo zachowują sprawność fizyczną i psychiczną. Mam jednak wrażenie, wręcz jestem pewny, że to się zmienia i kocia starość trwa coraz dłużej. Niewątpliwie wiąże się to z coraz lepszą opieką, którą możemy pupilom zaoferować, np. coraz lepszym ich żywieniem.

Tekst: Jacek P. Narożniak
Zdjęcie: Jacek P. Narożniak

PS. Niedługo po napisaniu tego artykułu, stan zdrowia Tary, o której w nim wspomniałem, niespodziewanie się pogorszył. Kotka odeszła 2.04.2020 roku.^{(Aktualizacja 06.04.2020)}