Kotki i kocury – U kotów, podobnie jak u innych ssaków występują dwie biologiczne płcie: żeńska i męska. Wszyscy to wiemy, prawda? Ale czy wiemy, dlaczego istnieją dwie płcie, a nie na przykład trzy lub jedna? I dlaczego kocięta rodzą się albo samiczkami, albo samczykami?
Dlaczego istnieją kotki i kocury?
Jak wszyscy wiemy podział na osobniki męskie i żeńskie jest szeroko rozpowszechniony w naturze, a wręcz dominuje. Przypadek? Zdecydowanie nie! Istnienie płci ma bowiem duże znaczenie dla naszych kotów i innych zwierząt.
Rozmnażanie płciowe, które wiąże się z istnieniem osobników męskich i żeńskich, sprzyja różnorodności genetycznej populacji. Dzięki temu gatunek może lepiej przystosowywać się do zmieniającego się środowiska. Tym samym gatunek może się zmieniać; ewoluować.
Gdyby wszystkie koty domowe były samicami, ponieważ tak ukształtowałaby je natura, też mogłyby się rozmnażać (zwiemy to partenogenezą – rozmnażaniem bez udziału samców), ale kocięta byłyby niemal dokładnymi kopiami genetycznymi rodziców (pominąwszy sporadyczne mutacje genetyczne). To zaś dla gatunku jest znacznie mniej korzystne, choć istnieją gatunki, które się taka rozmnażają (ale nie wśród ssaków).
Ale dlaczego dwie płcie a nie kilka? Odpowiedź jest prosta: to optymalne rozwiązanie. Wystarczy, by zachodziło mieszanie się genów a przy większej liczbie płci rozmnażanie byłoby o wiele bardziej skomplikowane.
Determinacja płci u kotów
Biologiczna płeć u kotów, jak u ludzi, determinowana jest przez chromosomy płci: X oraz Y, tworzące jedną z 18 par chromosomów, które znajdują się w kocich komórkach. Chromosomy X nazywamy żeńskimi a chromosomy Y męskimi.
- Koty o genotypie XX są samicami.
- Koty o genotypie XY są samcami.
Na chromosomie Y znajduje się gen, oznaczany symbolem SRY (skrót od angielskiego sex-determining region Y – region determinujący płeć Y). Warunkuje on rozwój jąder a tym decyduje o tym, że rodzi się osobnik płci męskiej. Kociak może otrzymać chromosom Y od swojego ojca. Tym samym płeć określana jest przez gen otrzymany od ojca, a nie od matki
Mutacje w obrębie chromosomów płci zaburzają proces rozwoju płci i cech płciowych u kociąt. Zdarza się między innymi, że na świat przychodzą kocury o genotypie XXY, które zwykle są bezpłodne. (Zobacz też: Czy są szylkretowe kocury?).
Tekst: Jacek P. Narożniak
Zdjęcie: Pixabay.com
