Łaciate umaszczenie u kotów

Wszyscy znany łaciate koty – mnóstwo ich żyje w naszych domach i na naszych ulicach. Można powiedzieć, że koty w łaty to (obok futrzaków tabby) trzon kociej populacji. Wynika to oczywiście z genetyki – gen odpowiadający za ten typ umaszczenia jest dominujący. Idealnie umaszczone koty, z równomiernie rozłożonymi łatami mogą być naprawdę piękne. Łaciate umaszczenie może występować w połączeniu z innymi typami umaszczeń. Mnie osobiście najbardziej podobają się pointy bikolor.

Zapis umaszczeń z białym w kodzie EMS (według FIFe)

• Umaszczenie van: 01
• Umaszczenie arlekin: 02
• Umaszczenie bikolor: 03
• Umaszczenie mitted: 04
• Umaszczenie snowshoe: 05
• Umaszczenie z nieokreślona ilością bieli: 09

Nazwy umaszczeń z białym w innych językach

• Angielska: Van, Harlequin, Bicolour, Mitted, Snowshoe, Unspecific amount of white
• Niemiecka: Van, Harlekin, Bicolour, Mitted, Snowshoe, Mit beliebigem Weißanteil
• Francuska: Van, Arlequin, Bicolore, Mitted, Snowshoe, Quantite de blanc non definie

Jak wygląda umaszczenie z białym?

Umaszczenia łaciate to te, w których kolor łączy się z bielą. Po prostu na kocim futrze są białe i kolorowe łaty. Biel musi być. W umaszczeniu szylkretowym okrywa włosowa kotów poniekąd również jest w łaty, mniejsze lub większe, mniej lub bardziej ze sobą wymieszane. Mimo to szylkretu nie uznajemy za odmianę umaszczenia łaciatego. Może być on jednak połączony z bielą – potocznie mówimy wówczas o kotach trójkolorowych.

Jak sami wiecie, koty łaciate mogą wyglądać bardzo różnorodnie. Bieli może być mniej lub więcej – od pojedynczych białych plamek do niemal całego białego futrzaka z niewielką liczbą kolorowych włosów. Hodowcy postanowili sklasyfikować tą różnorodność i podzielili umaszczenia łaciate na kilka grup.

Umaszczenia łaciate w nomenklaturze FIFe nazywamy „umaszczeniami z białym”.

Odmiany umaszczenia łaciatego u kotów

• Umaszczenie van u kotów – Najwięcej białych włosów mają koty o umaszczeniu van (nazwa pochodzi od kociej rasy, dla której ten typ umaszczenia jest typowe. Charakterystyczne dla niego są kolorowe dwie łaty na głowie między uszami oraz kolorowy ogon. Małe plamki (maksymalnie trzy) na ciele lub nogach są tolerowane. Na kolorowych łatach nie powinno być białych włosów, ale może na nich widnieć rysunek: pręgi, cętki lub ticking – trudno jednak rozpoznać wzór, dlatego wszystkie opisuje się, jako tabby nieokreślone. Van może być połączony także umaszczeniami dymnym i srebrzystymi. Lusterko nosa i poduszki łap różowe lub zgodne z kolorem łat.
• Umaszczenie arlekin u kotów – Mniej bieli na futrze odnajdziemy w umaszczeniu zwanym arlekinem. Więcej tu jest zaś włosów kolorowych – łącznie łaty zajmują mniej niż 1/4 i nie więcej niż 1/2 powierzchni ciała. Najlepiej jest, gdy plamki są rozmieszczone równomiernie. Oczywiście nie powinno być na nich białych włosów. Jak w przypadku vana, arlekin może być połączony z odmianami dymnymi, srebrzystymi i tabby. Wszystkie rysunki tabby też są tu klasyfikowane do grupy „nieokreślone”, choć prawdę mówiąc, przynajmniej u części osobników. Lusterko nosa i poduszki łap różowe lub zgodne z kolorem łat.
• Umaszczenie bikolor u kotów – Nazwa bikolor oznacza „dwukolorowy”, więc trochę dziwić może, czemu akurat tylko tę odmianę łaciatości tak zwiemy, a nie wszystkie. W każdym razie w umaszczeniu bikolor, obszar kolorowych włosów obejmuje co najmniej 1/2, ale nie więcej niż 3/4 powierzchni kociego ciała. Kolor powinien obejmować jego wierzch, a biel spód. Także i umaszczenie bikolor może być połączone z odmianami dymnymi, srebrzystymi i tabby. W tym jednak przepadku rysunki tabby są w pełni rozpoznawalne, dlatego mamy koty klasycznie pręgowane bikolor, tygrysio pręgowane bikolor, cętkowane bikolor i ticked bikolor. Lusterko nosa i poduszki łap różowe lub zgodne z kolorem łat.
• Umaszczenie mitted u kotów – Nazwą mitted nazywamy umaszczenie łaciate, które jest typowe dla kotów rasy ragdoll. Jeśli pojawia się u innych przedstawicieli kociego gatunku, umieszczamy je w grupie umaszczeń „z nieokreśloną ilością białego”. Umaszczenie mitted charakteryzuje się białą brodą, bez lub z wąskim białym paskiem, które biegnie na grzbiecie nosa do czoła. Na szyli widniej biały śliniak, a od niego do ogona, wzdłuż brzucha ciągnie się biały pas. Na przednich łapach znajdują się białe „rękawiczki”, na tylnych kończynach białe „buty”, sięgające maksymalnie do połowy uda, minimalnie do pięt.
• Umaszczenie snowshoe u kotów – Mianem showshoe określamy umaszczenie łaciate, typowe dla kociej rasy o tej samej nazwie. U innych kotów o takim układzie łat powiemy „z nieokreśloną ilością białego”. Umaszczenie snowshoe podobne jest do mitted. Biel znajduje się na brodzie, na szyi i klatce piersiowej. Na przednich łapach białe rękawiczki maksymalnie do ich połowy, na tylnych białe but do połowy uda.
• Umaszczenia z nieokreśloną ilością bieli u kotów – W umaszczeniu zwanym „z nieokreśloną ilością bieli”, białych łat w jest dowolnie dużo, ale mniej niż umaszczeniu bikolor. Może to być biały medalion, biała klatka piersiowa białe rękawiczki na przednich łapach itd. To umaszczenie może się łączyć z odmianami dymnymi srebrzystymi i tabby. W tabby rysunek jest określony, jak w bikolorze.

Skąd się biorą koty o łaciatym umaszczeniu?

^{(Aktualizacja 23.05.2017)}
Umaszczenia łaciate u kotów są efektem działania allelu S (spotted). Sprawia on, że podczas rozwoju kociego zarodka nie wytwarzana jest dostateczna liczba melanoblastów – komórek macierzystych melanocytów, czyli komórek barwnikowych. Jest ich zbyt mało, by objąć swym zasięgiem całe ciało.

Allel S jest dominującą mutacją oryginalnego, dzikiego i recesywnego allelu s (non-spotted), który warunkuje normalną produkcję melanoblastów. Domyślacie zatem, że łaciate są koty o genotypie SS i Ss. Wiemy jednak, że ilość białych włosów na kocim ciele jest bardzo różnorodna. Jak to się dzieje?

Z tego, co mi wiadomo, koty o genotypie SS mają umaszczenie van, czyli powierzchnia zabarwionego futra jest u nich najmniejsza (mają najwięcej białego)  A koty o genotypie Ss reprezentują inne typy umaszczeń łaciatych – o tym jakie, decydują dodatkowe, nieznane geny. Według innych znanych mi źródeł, wszystkie łaciate futrzaki mają genotyp SS lub Ss, i tylko od tych dodatkowy genów zależy typ umaszczenia.

Znalazłem też informację o innych allelach z locus S. Jeden z nich, który zapisujemy go skrótem sb lub sg, miałby on decydować o białych rękawiczkach i skarpetkach u kotów birmańskich i być recesywnym wobec allelu S oraz allelu s. Dopuszcza się też istnienie allelu Sp, który warunkuje białą łatę w kształcie odwróconej litery V u kotów rasy york chocolate oraz allelu Sm, który może być odpowiedzialny za umaszczeniu mitted u ragdolli.

Rasy, w których umaszczenie łaciate jest uznane (według FIFe)

^{(Aktualizacja 22.01.2017 roku)}
Od stycznia 2016 lista ras, u których FIFe dopuszcza łaciate umaszczenie, powiększyła się o koty syjamskie i balijskie. Wcześniej łaciate odmiany tych ras zarejestrowane były pod nazwą kotów seszelskich krótkowłosych i seszelskich długowłosych.

A zatem FIFe dopuszcza umaszczenia łaciate u następujących kocich ras:

• Amerykański curl długowłosy ACL
• Amerykański curl krókowłosy ACS
• Cymric CYM
• Doński sfinks DSP
• Japoński bobtail JBT
• Kot egzotyczny EXO
• Kot europejski EUR
• Kot balijski BAL
• Kot brytyjski długowłosy BLH
• Kot brytyjski krótkowłosy BSH
• Kot norweski leśny NFO
• Kot orientalny długowłosy OLH
• Kot orientalny krótkowłosy OSH
• Kot perski PER
• Kot syberyjski SIB
• Kot syjamski SIA
• Kurylski bobtail długowłosy KBL
• Kurylski bobtail krótkowłosy KBS
• LaPerm długowłosy LPL
• LaPerm krótkowłosy LPS
• Manx MAN
• Maine coon MCO
• Neva masquerade NEM
• Peterbald PEB
• Ragdoll RAG
• Reks kornwalijski CRX
• Reks dewoński DRX
• Reks niemiecki GRX
• Selkirk reks długowłosy SRL
• Selkirk reks krótkowłosy SRS
• Snowshoe SNO
• Sfinks SPH
• Święty kot birmańki SBI
• Turecka angora TUA
• Turecji van TUV

Tekst: Jacek P. Narożniak
Zdjęcie: „Bicolor he-cat2” by Toyah – Own work.
Licensed under Public Domain via Wikimedia Commons.