Syjamskim futerkiem mogą pochwalić się przedstawiciele wielu kocich ras, ale wszystkie otrzymały go w spadku – pośrednio lub bezpośrednio – od kotów syjamskich. W jaki sposób dziedziczy się syjamskie umaszczenie u kotów? Pamiętajcie, że przedstawione w tym tekście liczby to dane statystyczne, które mają uzmysłowić nam prawdopodobieństwo narodzin kociąt o syjamskim umaszczeniu po różnych rodzicach. Rzeczywiste wyniki krycia mogą nieco od nich odbiegać.
Geny odpowiedzialne za syjamskie umaszczenie u kotów
Dziedziczenie syjamskiego umaszczenia jest bardzo proste. W tekście o tym kolorze kociego futerka już pisałem, ale przypomnę, iż odpowiada za niego allel cs. Jest on recesywny wobec allelu C, który warunkuje umaszczenie nie-syjamskie. Oznacza to, że wszystkie koty o syjamskim umaszczeniu mają genotyp cscs.
Skoro allel odpowiedzialny za ten typ umaszczenia jest recesywny, możemy domniemywać, iż kocięta o syjamskim futrze mogą narodzić się tylko wtedy, gdy każde z rodziców ma w genotypie allel cs. Czyli albo sami mają syjamską szatę, albo są nosicielami tego umaszczenia.
Kojarzenie kota o umaszczeniu syjamskim z kotem o umaszczeniu syjamskim
Niewątpliwie jest najszybszy sposób uzyskania kociąt o syjamskim umaszczeniu. Z genetycznego punku widzenia kojarzymy dwa koty o genotypach cscs. W takim przypadku wszystkie ich dzieci muszą mieć genotypy cscs – innej możliwości nie ma. Widzimy to na rysunku poniżej.
Kojarzenie kota o umaszczeniu syjamskim z kotem o umaszczeniu syjamskim
Czyli przy kojarzeniu kota o syjamskim umaszczeniu z kotem o syjamskim umaszczeniu w miocie jest 100% kociąt o syjamskim umaszczeniu.
Kojarzenie kota o umaszczeniu syjamskim z kotem o umaszczeniu jednolitym (nie-syjamskim)
Kot o jednolitym, nie-syjamskim umaszczeniu może mieć genotyp CC, Ccs, w niektórych rasach nawet Ccb, a w niezwykle rzadkich zaś przypadkach również Cca i Cc (tak rzadkich, że można je pominąć). Oznacza to, kojarząc kota syjamskiego z kotem o jednolitym umaszczeniu możemy połączyć:
- kota o genotypie cscs z kotem o genotypie CC,
- kota o genotypie cscs z kotem o genotypie Ccs,
- kota o genotypie cscs z kotem o genotypie Ccb.
Potomstwo o syjamskim futrze może jednak pozostawić po sobie wyłącznie kot o genotypie Ccs – ma bowiem allel cs. Jeśli skojarzymy ze sobą syjamskiego kota o genotypie cscs z kotem jednolicie umaszczonym o genotypie CC, całe potomstwo będzie miało umaszczenie Ccs, co oznacza umaszczenie jednolite (nie-syjamskie). Kojarzenie kota o genotypie cscs z kotem o genotypie Ccb również nie da nam syjamskiego potomstwa.
Jeśli chcemy uzyskać kocięta o syjamskim umaszczeniu, musimy skojarzyć ze sobą kota o genotypie cscs z kotem o genotypie Ccs, Na schemacie poniżej widzimy, że możemy wówczas uzyskać połowę kociąt o syjamskim umaszczeniu (genotyp cscs) i połowę kociąt o jednolitym umaszczeniu (genotyp Ccs).
Kojarzenie kota o umaszczeniu syjamskim z kotem o umaszczeniu nie-syjamskim
Dokładniej mówiąc, przy kojarzeniu kota o syjamskim umaszczeniu z kotem o jednolitym umaszczeniu statystycznie w miocie jest 0-50% kociąt o syjamskim umaszczeniu.
Kojarzenie kota o umaszczeniu jednolitym (nie-syjamskim) z kotem o umaszczeniu jednolitym (nie-syjamskim)
Tym razem możemy połączyć:
- kota o genotypie CC z kotem o genotypie CC,
- kota o genotypie CC z kotem o genotypie Ccb,
- kota o genotypie CC z kotem o genotypie Ccs,
- kota o genotypie Ccb z kotem o genotypie CC,
- kota o genotypie Ccb z kotem o genotypie Ccb,
- kota o genotypie Ccb z kotem o genotypie Ccs,
- kota o genotypie Ccs z kotem o genotypie CC,
- kota o genotypie Ccs z kotem o genotypie Ccb,
- kota o genotypie Ccs z kotem o genotypie Ccs.
Jak już powiedzieliśmy, kocięta o syjamskim umaszczeniu pojawią się jedynie wówczas, gdy każde z rodziców jest nosicielem allelu cs. Oznacza to, że spośród powyższych kryć, w grę wchodzi jedynie kojarzenie kota o genotypie Ccs z kotem o genotypie Ccs. Jak widzimy na rysunku poniżej syjamskie potomstwo stanowić będzie w takim przypadku 1/4 miotu. W pozostałych przypadkach nie doczekamy się ich, choć możemy uzyskać młode, które są nosicielami umaszczenia syjamskiego (gdy jedno z rodziców ma w genotypie allel cs).
Kojarzenie kota o umaszczeniu nie-syjamskim z kotem o umaszczeniu nie-syjamskim
A zatem przy kojarzeniu kota o nie-syjamskim umaszczeniu z kotem o nie-syjamskim umaszczeniu statystycznie kociąt o syjamskim umaszczeniu jest w miocie 0-25%.
Wnioski z dziedziczenia syjamskiego umaszczeń u kotów
- Syjamskie umaszczenie dziedziczy się niezależnie od płci.
- Syjamskie umaszczenie jest recesywne wobec umaszczenia nie-syjamskiego.
- Jeśli chcemy doczekać się kociąt o syjamskim umaszczeniu najlepiej skojarzmy kota o syjamskim umaszczeniu z kotem o syjamskim umaszczeniu.
- Koty o nie-syjamskim umaszczeniu mogą zostać rodzicami potomstwa o syjamskim umaszczeniu tylko wtedy, gdy są nosicielami allelu cs.
Uwagi do dziedziczenia syjamskiego umaszczeń u kotów
- Rozważając dziedziczenie umaszczenia syjamskiego powinniśmy uwzględnić również kojarzenia, w których występuje allel cb, czyli allel burmskiego umaszczenia. Należy on bowiem do tej samej grupy genów, co allel cs (możemy powiedzieć, że jest za allelem cs spokrewniony). Będę jednak o tym pisał w tekście poświęconym dziedziczeniu umaszczenia tonkijskiego.
- W grupie genów z locus C znajdują się również allel ca i allel c, które warunkują albinotyczne umaszczenie u kotów i są recesywne wobec allelu C i allelu cs – teoretycznie więc mogą występować w genotypach kotów o syjamskim umaszczeniu i kotów o nie-syjamskim umaszczeniu. Nie brałem jednak takich przypadków pod uwagę, gdyż bardzo rzadko się je u naszych futrzaków spotyka.
Tekst i rysunki: Jacek P. Narożniak
Zdjęcie: St0dad – Own work, CC BY 3.0,
