Wspominałem już o tym, iż moim zdaniem pręgowane umaszczenie u kotów jest bardzo atrakcyjne. Dokładniej mówiąc jego klasyczna wersja. Pisałem też o tym, jakie geny odpowiadają za ten typ umaszczenia. Nadeszła pora, bym opowiedział o tym, w jaki sposób dziedziczy się umaszczenie pręgowane u kotów. Obydwa rodzaje. Pamiętajcie, że przedstawione w tym tekście liczby to dane statystyczne, które mają pokazać nam, jakie jest prawdopodobieństwo narodzin pręgowanych kociąt po danych rodzicach. Rzeczywiste wyniki krycia mogą być inne.
Geny odpowiedzialne za pręgowane umaszczenie u kotów
Istnieją dwa rodzaje pręgowanego umaszczenia u kotów: klasyczne i tygrysie (patrz Pręgowane umaszczenie u kotów). Za rodzaj rysunku pręgowania odpowiadają allele z locus Mc. Dominujący allel Mc warunkuje pręgowanie tygrysie. Jego antagonista, recesywny allel mc decyduje o umaszczeniu klasycznie pręgowanym. Skoro allel Mc dominuje nad allelem mc, koty o pręgowaniu tygrysim mają genotyp McMc lub Mcmc, koty o pręgowaniu klasycznym mają genotyp mcmc.
Oczywiście, aby rysunek pręg w ogóle pojawił się na ciele zwierzaka, musi on posiadać w swoim genotypie przynajmniej jeden allel A (agouti). Oznacza to, że koty o tygrysim pręgowaniu mogę mieć genotyp AAMcMc, AAMcmc, AaMcMc lub AaMcmc, a koty o klasycznym pręgowaniu genotyp AAmcmc lub Aamcmc.
Kojarzenie kota o tygrysim pręgowaniu z kotem o tygrysim pręgowaniu
Skoro kot o tygrysim rysunku na futrze ma genotyp AAMcMc, AAMcmc, AaMcMc lub AaMcmc, kojarząc dwa zwierzaki tak umaszczone, możemy połączyć:
- kota o genotypie AAMcMc z kotem o genotypie AAMcMc,
- kota o genotypie AAMcMc z kotem o genotypie AAMcmc,
- kota o genotypie AAMcMc z kotem o genotypie AaMcMc,
- kota o genotypie AAMcMc z kotem o genotypie AaMcmc,
- kota o genotypie AAMcmc z kotem o genotypie AAMcmc,
- kota o genotypie AAMcmc z kotem o genotypie AaMcMc,
- kota o genotypie AAMcmc z kotem o genotypie AaMcmc,
- kota o genotypie AaMcMc z kotem o genotypie AaMcMc,
- kota o genotypie AaMcMc z kotem o genotypie AaMcmc,
- kota o genotypie AaMcmc z kotem o genotypie AaMcmc.
Dla nas istotne są tylko skrajne krycia. Pierwsze z nich to związek dwóch homozygot AAMcMc. Ponieważ każde z nich wytwarza wyłącznie komórki rozrodcze z allelem AMc, ich dzieci nie mogą mieć innego genotypu, jak AAMcMc. Wszystkie kocięta mają umaszczenie pręgowane tygrysie.
Drugie z nich jest związkiem dwóch heterozygot AaMcmc. W porównaniu z poprzednim bardziej skomplikowane, ponieważ każde z rodziców produkuje cztery rodzaje komórek rozrodczych: AMc, Amc, aMc oraz amc.
Oznacza to, że dzieci tej pary mogą mieć 9 różnych gonotypów: AAMcMc, AAMcmc, Aamcmc, AaMcMc, AaMcmc, Aamcmc, aaMcMc, aaMcmc, aamcmc, w stosunku 1:2:1:2:4:2:1:2:1. Pod względem fenotypowym mamy tu 9/16 kociąt o tygrysim pręgowaniu, 3/16 kociąt o klasycznym pręgowaniu i 4/16 kociąt jednolicie niepręgowanych. Efekty tego krycia widzimy na schemacie poniżej.
Kojarzenie kota o tygrysim pręgowaniu z kotem o tygrysim pręgowaniu
Czyli przy kojarzeniu kota o tygrysim pręgowaniu z kotem o tygrysim pręgowaniu, w miocie znajdziemy statystycznie 56,25-100% kociąt o tygrysim pręgowaniu, 0-18,75% kociąt o klasycznym pręgowaniu oraz 0-25% kociąt o umaszczeniu jednolitym.
Kojarzenie kota o tygrysim pręgowaniu z kotem w klasycznym pręgowaniu
Koty o tygrysim pręgowaniu mogę mieć genotyp AAMcMc, AAMcmc, AaMcMc lub AaMcmc, a koty o klasycznym pręgowaniu genotyp AAmcmc lub Aamcmc. Oznacza to, że możemy skojarzyć:
- kota o genotypie AAMcMc z kotem o genotypie AAmcmc,
- kota o genotypie AAMcMc z kotem o genotypie Aamcmc,
- kota o genotypie AAMcmc z kotem o genotypie AAmcmc,
- kota o genotypie AAMcmc z kotem o genotypie Aamcmc,
- kota o genotypie AaMcMc z kotem o genotypie AAmcmc,
- kota o genotypie AaMcMc z kotem o genotypie Aamcmc,
- kota o genotypie AaMcmc z kotem o genotypie AAmcmc,
- kota o genotypie AaMcmc z kotem o genotypie Aamcmc.
Jak w poprzednim przypadku wystarczy, że rozważymy efekty tylko dwóch skrajnych kryć – pierwszego i ostatniego. W pierwszym kojarzymy ze sobą dwie homozygoty AAMcMc i AAmcmc. Jak łatwo się domyśleć, efekt może być tylko jeden – wszystkie kocięta mają genotyp AAMcMc i umaszczenie tygrysie.
W drugim przypadku rozważmy kojarzenie kota o genotypie AaMcmc z kotem o genotypie Aamcmc. Przypadek ten przedstawia poniższy schemat. Jak widzimy, pod względem genetycznym efekty są dość zróżnicowane. Możemy otrzymać kocięta o genotypach AAMcmc, AAmcmc, AaMcmc, Aamcmc, aaMcmc oraz aamcmc, w stosunku 1:1:2:2:1:1. Pod względem fenotypów natomiast to 3/8 kociąt o tygrysich pręgach, 3/8 kociąt o klasycznych pręgach i 2/8 kociąt niepręgowanych.
Kojarzenie kota o tygrysim pręgowaniu z kotem w klasycznym pręgowaniu
Czyli przy kojarzeniu kota o tygrysim pręgowaniu z kotem w klasycznym pręgowaniu znajdziemy w miocie 37,5-100% kociąt o tygrysim pręgowaniu, 0-37,5% kociąt o klasycznym pręgowaniu oraz 0-25% kociąt niepręgowanych.
Kojarzenie kota o tygrysim pręgowaniu z kotem niepręgowanym
Koty o tygrysim pręgowaniu mogę mieć genotyp AAMcMc, AAMcmc, AaMcMc lub AaMcmc, a koty niepręgowane genotyp aaMcMc, aaMcmc, aamcmc. Oznacza to, że możemy połączyć:
- kota o genotypie AAMcMc z kotem o genotypie aaMcMc,
- kota o genotypie AAMcMc z kotem o genotypie aaMcmc,
- kota o genotypie AAMcMc z kotem o genotypie aamcmc,
- kota o genotypie AAMcmc z kotem o genotypie aaMcMc,
- kota o genotypie AAMcmc z kotem o genotypie aaMcmc,
- kota o genotypie AAMcmc z kotem o genotypie aamcmc,
- kota o genotypie AaMcMc z kotem o genotypie aaMcMc,
- kota o genotypie AaMcMc z kotem o genotypie aaMcmc,
- kota o genotypie AaMcMc z kotem o genotypie aamcmc,
- kota o genotypie AaMcmc z kotem o genotypie aaMcMc,
- kota o genotypie AaMcmc z kotem o genotypie aaMcmc,
- kota o genotypie AaMcmc z kotem o genotypie aamcmc.
I tym razem rozważymy tylko skrajne przypadki. Pierwszy z nich to kota o genotypie AAMcMc z kotem o genotypie aaMcMc. Całe potomstwo tej pary może mieć tylko genotyp AaMcMc – innej możliwości nie ma, ponieważ jeden z rodziców produkuje wyłącznie komórki rozrodcze AMc a drugi aMc. Kocięta zawsze będę miały tygrysie pręgi na ciele.
Druga skrajność to związek kota o genotypie AaMcmc z kotem o genotypie aamcmc. Jak widzimy na poniższym schemacie, w miocie tej pary znajdziemy potomstwo o genotypach AaMcmc, Aamcmc, aaMcmc, aamcmc, w stosunku 1:1:1:1. Pod względem fenotypowym otrzymamy 1/4 kociąt o tygrysich pręgach, 1/4 kociąt o klasycznych pręgach i 2/4 kociąt niepręgowanych.
Kojarzenie kota o tygrysim pręgowaniu z kotem niepręgowanym
Czyli przy kojarzeniu kota o tygrysim pręgowaniu z kotem niepręgowanym, w miotach znajdziemy od 25-100% kociąt z tygrysimi pręgami, 0-25% kociąt z klasycznymi pręgami oraz 0-50% kociąt niepręgowanych.
Kojarzenie kota o klasycznym pręgowaniu z kotem o klasycznym pręgowaniu
Kot z klasycznymi pręgami na ciele mogą mieć genotyp AAmcmc lub Aamcmc. Kojarząc ze sobą dwa koty o takim umaszczeniu, możemy połączyć:
- kota o genotypie AAmcmc z kotem o genotypie AAmcmc,
- kota o genotypie AAmcmc z kotem o genotypie Aamcmc,
- kota o genotypie Aamcmc z kotem o genotypie Aamcmc.
Najpierw przeanalizujmy kojarzenie kota o genotypie AAmcmc z kotem o genotypie AAmcmc. Prosty przypadek. Całe potomstwo tej pary ma genotyp AAmcmc i klasyczne pręgowanie.
W drugim skrajnym przypadku analizujemy efekty związku kota o genotypie Aamcmc z kotem o genotypie Aamcmc. Jak widzimy na poniższym schemacie, w miotach tej pary pojawiają się kocięta o genotypach AAmcmc, Aamcmc oraz aamcmc, w stosunku 1:2:1. Fenotypowo przedstawia się to w ten sposób, że 3/4 potomstwa ma klasyczne pręgi na ciele, a 1/4 jest niepręgowana.
Kojarzenie kota o klasycznym pręgowaniu z kotem o klasycznym pręgowaniu
Czyli przy kojarzeniu Kojarzenie kota o klasycznym pręgowaniu z kotem o klasycznym pręgowaniu, statystycznie w miocie znajdziemy 0% kociąt z tygrysim pręgowaniem, 75-100% kociąt z klasycznym pręgowaniem oraz 0-25% kociąt niepręgowanych.
Kojarzenie kota o klasycznym pręgowaniu z kotem niepręgowanym
Kot z klasycznymi pręgami na ciele może mieć genotyp AAmcmc lub Aamcmc, kot niepręgowany zaś aaMcMc, aaMcmc lub aamcmc.
- kota o genotypie AAmcmc z kotem o genotypie aaMcMc,
- kota o genotypie AAmcmc z kotem o genotypie aaMcmc,
- kota o genotypie AAmcmc z kotem o genotypie aamcmc,
- kota o genotypie Aamcmc z kotem o genotypie aaMcMc,
- kota o genotypie Aamcmc z kotem o genotypie aaMcmc,
- kota o genotypie Aamcmc z kotem o genotypie aamcmc,
I bez rozrysowywania schematu możemy opowiedzieć, że przy kojarzeniu kota o klasycznym pręgowaniu z kotem niepręgowanym, kociąt o tygrysim pręgowaniu może być 0-100% i kociąt o pręgowaniu klasycznym również 0-100%. Pierwszy przypadek zajdzie przy związku kota o genotypie AAmcmc z kotem o genotypie aaMcMc, drugi zaś przy związku kota o genotypie AAmcmc z kotem o genotypie aamcmc
Oczywiście prócz kotów pręgowanych, na świat mogą przyjść również kocięta niepręgowane, co ma miejsce na przykład przy kota o genotypie Aamcmc z kotem o genotypie aaMcmc. Widzimy to na poniższym schemacie. Niepręgowane potomstwo stanowi tu aż 50%.
Kojarzenie kota o klasycznym pręgowaniu z kotem niepręgowanym
Kojarzenia, w których nie otrzymamy pręgowanych kociąt
Pręgowane kocięta nigdy nie narodzą się ze związku dwóch kotów niepręgowanych. Warunkiem ich narodzin jest obecność w genotypie przynajmniej jednego rodzica allelu A, a koty niepręgowane go nie posiadają.
Wnioski z dziedziczenia pręgowanego umaszczenia u kotów
- Pręgowane umaszczenie dominuje nad umaszczeniem jednolitym.
- Aby na świat przyszły pręgowane kocięta, przynajmniej jedno z rodziców musi być pręgowane.
- Najszybciej uzyskamy pręgowane kocięta, gdy będziemy kojarzyć ze sobą dwa pręgowane koty.
- Para złożona z dwóch kotów niepręgowanych nigdy nie zostanie rodzicami kociąt o pręgowanym umaszczeniu.
- Rysunek tygrysi dominuje nad klasycznymi pręgami.
- Uzyskanie kociąt o tygrysim umaszczeniu jest łatwiejsze niż uzyskanie kociąt o umaszczeniu klasycznym.
- Kocięta z klasycznymi pręgami mogą narodzić się w miotach kotów o tygrysim pręgowaniu.
- Kocięta o klasycznym pręgowaniu najszybciej uzyskamy kojarząc ze sobą dwa koty o klasycznym pręgowaniu.
Tekst: Jacek P. Narożniak
Zdjęcie: By Brian Adler 10:10, 3 July 2007 (UTC)
(Own work) [Public domain],
via Wikimedia Commons
