Dziedziczenie umaszczenia płowego u kotów

Płowa barwa futra jest rzadkie i nie występuje w wielu kocich rasach. A w jaki sposób dziedziczy się płowe umaszczenie u kotów? Uwaga: przedstawione w tym tekście dane są uśrednione. To statystyka. Nie znaczy to, że w każdym miocie po danych rodzicach rodzi się taka a nie inna liczba kociąt o płowym umaszczeniu.

Geny odpowiedzialne za płowe umaszczenie u kotów

Tradycyjnie zacznę od przypomnienia genów odpowiedzialnych za płowe umaszczenie u kotów. Przede wszystkim jest to gen, który warunkuje również cynamonowy kolor kociego futra – allel bl. Jest on recesywny wobec allelu b (czekoladowego i liliowego umaszczenia) oraz allelu B (czarnego i niebieskiego umaszczenia).

Umaszczenie płowe jest rozjaśnioną wersją umaszczenia cynamonowego. Dlatego zwierzaki o płowej barwie okrywy włosowej mają w swoich genotypach również allel d, który warunkuje rozjaśnienie koloru. Jest on recesywny wobec allelu ciemnego umaszczenia D.

Obydwa allele potrzebne do tego, by narodziło się płowe kocię są recesywne. Oznacza to, iż zwierzak o tej barwie futra ma zawsze genotyp blbldd. Jest to pewnym problemem przy hodowli kotów o płowym umaszczeniu, ale też i pewnym plusem.

Kojarzenie kota płowego z kotem płowym i z kotem cynamonowym

Najprostsze kojarzenie ze wszystkich, które tu omówimy i najlepszy sposób na uzyskanie płowego potomstwa. Skoro koty o tym umaszczeniu mają zawsze genotyp blbldd, to możemy skojarzyć tylko:

• kota o genotypie blbldd z kotem o genotypie blbldd.

Rodzice wytwarzają wyłącznie komórki rozrodcze z allelami bl oraz d. Te zaś łącząc się ze sobą w procesie zapłodnienia mogą dać nam tylko jeden genotyp: blbldd, co widzimy na poniższym schemacie.

Czyli efektem kojarzenia kota płowego z kotem płowym jest 100% kociąt o płowym umaszczeniu w miocie.

Kot cynamonowy może mieć genotyp blblDD lub genotyp blblDd. Oznacza to, że kojarząc kota płowego z kotem cynamonowym możemy połączyć:

• kota o genotypie blbldd z kotem o genotypie blblDD,
• kota o genotypie blbldd z kotem o genotypie blblDd.

W pierwszym przypadku narodzić się mogą wyłącznie kocięta o genotypie blblDd – innej możliwości nie ma, ponieważ płowy rodzic wytwarza wyłącznie gamety bld, a cynamonowy wyłącznie blD. W miocie tej pary znajdziemy zatem tylko cynamonowe kocięta.

W drugim przypadku sytuacja się nieco komplikuje, ponieważ cynamonowy rodzic wytwarza dwa rodzaje gamet: blD oraz bld. Jak widzimy na poniższym schemacie, para ta da nam kocięta o genotypach blblDd oraz blbldd, w stosunku 1:1. Pod względem fenotypów uzyskamy połowę kociąt cynamonowych i połowę kociąt płowych.

Czyli efektem kojarzenia kota płowego z kotem cynamonowym jest 0-50% kociąt o płowym umaszczeniu w miocie.

Kojarzenie kota płowego z kotem liliowym i kotem czekoladowym

Kot liliowy może mieć genotyp  bbdd lub bbldd. Kot płowy ma genotyp blbldd. Oznacza to, że kojarzenie kota płowego z kotem liliowym, to związek:

• kota o genotypie blbldd z kotem o genotypie bbdd,
• kota o genotypie blbldd z kotem o genotypie bbldd.

Łatwo się domyślić, że pierwszym przypadku wszystkie kocięta mają genotyp bbldd i są liliowe (wszak allel b dominuje nad bl).

W drugim przypadku liliowy rodzic jest nosicielem allelu bl, dlatego w miocie obok liliowych kociąt pojawiają się również kocięta płowe. Na schemacie poniżej widzimy, że stosunek jednych do drugich wynosi 1:1.

Czyli efektem kojarzenia kota płowego z kotem liliowym jest 0-50% kociąt o płowym umaszczeniu w miocie.

Kot czekoladowy może mieć genotyp bbDD, bbDd, bblDD lub bblDd. Kot płowy ma genotyp blbldd. Łącząc kota płowego z cynamonowym, możemy więc skojarzyć ze sobą:

• kota o genotypie blbldd z kotem o genotypie bbDD,
• kota o genotypie blbldd z kotem o genotypie bbDd,
• kota o genotypie blbldd z kotem o genotypie bblDD,
• kota o genotypie blbldd z kotem o genotypie bblDd.

Jakie jest zatem prawdopodobieństwo uzyskania płowych kociąt? W pierwszym przypadku, czyli przy kota o genotypie blbldd z kotem o genotypie bbDD, w miocie nie znajdziemy żadnego płowego potomstwa. Wszystkie kocięta będą miały bowiem genotyp bblDD, co oznacza czekoladowe umaszczenie. Kolejne dwa krycia również nie zaowocują płowym potomstwem.

Płowe kocięta możemy uzyskać wyłącznie w ostatnim kryciu, czyli ze związku kota o genotypie blbldd z kotem o genotypie bblDd, ponieważ tylko w tym przypadku czekoladowy rodzic jest nosiciel i allelu bl, i allelu d. Jak widzimy na poniższym schemacie, w miocie tej pary znajdziemy kocięta o genotypach bblDd, bbldd, blblDd oraz blbldd, w stosunku 1:1:1:1. Pod względem fenotypów będzie to 1/4 potomstwa czekoladowego, 1/4 potomstwa liliowego, 1/4 potomstwa cynamonowego i 1/4 potomstwa płowego.

Czyli efektem kojarzenia kota płowego z kotem czekoladowym jest 0-25% kociąt o płowym umaszczeniu w miocie.

Kojarzenie kota płowego z kotem niebieskim i z kotem czarnym

Niebieski kot ma genotyp BBdd, Bbdd lub Bbldd. Płowy kot ma genotyp  blbldd. Łącząc zatem kota płowego z kotem niebieskim, możemy skojarzyć:

• kota o genotypie blbldd z kotem o genotypie BBdd,
• kota o genotypie blbldd z kotem o genotypie Bbdd,
• kota o genotypie blbldd z kotem o genotypie Bbldd.

W pierwszym i drugim przypadku nie uzyskamy płowego potomstwa, ponieważ niebieski rodzic nie ma w swym genotypie allelu bl – żadne z kociąt nie będzie miała niezbędnego genotypu blbldd.

Inaczej jest w ostatnim przypadku, w którym niebieski rodzic ma allel bl. Jak widzimy na poniższym schemacie, efektem kojarzenia kota o genotypie blbldd z kotem o genotypie Bbldd są kocięta o genotypie Bbldd oraz blbldd, w stosunku 1:1. Czyli 1/2 potomstwa o umaszczeniu niebieskim oraz 1/2 potomstwa o umaszczeniu płowym.

Czyli efektem kojarzenia kota płowego z kotem niebieskim jest 0-50% kociąt o płowym umaszczeniu w miocie.

Czarny kot ma genotyp BBDD, BBDd, BbDD, BbDd, BblDD, BblDd. Płowy kot ma genotyp blbldd. Oznacza to, że kojarząc kota płowego z czarnym, możemy połączyć:

• kota o genotypie blbldd z kotem o genotypie BBDD,
• kota o genotypie blbldd z kotem o genotypie BBDd,
• kota o genotypie blbldd z kotem o genotypie BbDD,
• kota o genotypie blbldd z kotem o genotypie BbDd,
• kota o genotypie blbldd z kotem o genotypie BblDD,
• kota o genotypie blbldd z kotem o genotypie BblDd.

Domyślacie się zapewne, że w pięciu pierwszych przypadkach w miotach nie znajdziemy płowego potomstwa, ponieważ w genotypie czarnego rodzica albo brak allelu bl, albo allelu d, albo jednego i drugiego.

W ostatnim przypadku, jest inaczej. Jak widzimy na schemacie poniżej, potomstwo tej pary ma genotypy BblDd, Bbldd, blblDd oraz blbldd, w stosunku 1:1:1:1. Pod względem fenotypowym to 1/4 kociąt o czarnym umaszczeniu, 1/4 kociąt o niebieskim umaszczeniu, 1/4 kociąt o cynamonowym umaszczeniu oraz 1/4 kociąt o płowym umaszczeniu.

Czyli efektem kojarzenia kota płowego z kotem czarnym jest 0-25% kociąt o płowym umaszczeniu w miocie.

Kojarzenie kota czarnego z kotem czarnym, z kotem niebieskim, kotem czekoladowym, z kotem liliowy i z kotem cynamonowym

Kot o czarnym umaszczeniu ma genotyp BBDD, BBDd, BbDD, BbDd, BblDD lub BblDd, co oznacza 21 kombinacji genotypów przy kojarzeniu ze sobą dwóch czarnych osobników. Wszystkie wymieniłem w tekście Dziedziczenie umaszczenia czarnego, więc tutaj wspomnę tylko o tych, które mogą zaowocować płowym potomstwem. A może się to stać tylko przy kojarzeniu:

1. kota o genotypie BblDd z kotem o genotypie BblDd.

Szanse narodzin płowego potomstwa w powyższym przypadku to zaledwie 6,25%. Związki czarnych kotów o innych genotypach, których tu nie wymieniłem, nie zaowocują płowym potomstwem. Czyli przy kojarzeniu czarnego kota z czarnym kotem, kocięta o płowym umaszczeniu stanowią raptem 0-6,25% miotu.

Kot o niebieskim umaszczeniu ma genotyp BBdd, Bbdd lub Bbldd. Oznacza to, że kojarząc kota czarnego z kotem niebieskim także mamy 18 możliwości kryć. Jak poprzednio, tylko jednym przypadku mogą narodzić się płowe kocięta (wszystkie wymieniłem we wspomnianym wyżej tekście o dziedziczeniu czarnego koloru). Jest to kojarzenie:

1. kota o genotypie BblDd z kotem o genotypie Bbldd.

W kryciu tym prawdopodobieństwo tego, że urodzi się płowe młode wynosi tylko 12,5%. Wszystkie inne przypadku kojarzenia kota czarnego z niebieskim nie dadzą potomstwa o tym umaszczeniu. Oznacza, że przy kojarzeniu kota czarnego z kotem niebieskim, kocięta o płowym umaszczeniu stanowią 0-12,5% miotu.

Kot o czekoladowym umaszczeniu ma genotyp bbDD, bbDd, bblDD lub bblDd. Ze wszystkich możliwych kojarzeń kota czarnego z czekoladowym, których jest 24 (wszystkie wymieniłem we wspomnianym wyżej tekście o dziedziczeniu czarnego koloru), płowe kocięta narodzić się mogą tylko wtedy, gdy łączymy:

1. kota o genotypie BblDd z kotem o genotypie bblDd.

Zapewne domyślacie się, że i w tym przypadku prawdopodobieństwo narodzin płowego potomstwa jest niewielkie – wynosi tylko 6,25%. W pozostałych, niewymienionych tu kojarzeniach, nigdy nie doczekamy się młodych o płowym umaszczeniu. Czyli przy kojarzeniu kora czarnego z kotem czekoladowym, kocięta o płowym umaszczeniu stanowią 0-6,25% miotu.

Kot o liliowym umaszczeniu ma genotyp bbdd lub bbldd. Wszystkich kombinacji genotypów przy kojarzeniu kota liliowego z kotem czarnym jest 12 (wymieniam je w tekście o dziedziczeniu czarnego koloru), ale płowe kocięta mogą narodzić się tylko przy kojarzeniu:

1. kota o genotypie BblDd z kotem o genotypie bbldd.

W przypadku tym szanse narodzin płowego potomstwa wynoszą 12,5%. Natomiast przy innych genotypach rodziców zawsze jest zerowe. Czyli przy kojarzeniu kota czarnego z kotem liliowym, kocięta o płowym umaszczeniu stanowią 0-12,5% miotu.

Kot o cynamonowym umaszczeniu ma genotyp blblbDD lub blblbDd. Wszystkich kombinacji genotypów przy kojarzeniu kota cynamonowego z kotem czarnym jest 12 (wymieniam je w tekście o dziedziczeniu czarnego koloru), ale płowe kocięta mogą narodzić się tylko przy kojarzeniu:

kota o genotypie BblDd z kotem o genotypie blblDd.

W kryciu tym prawdopodobieństwo tego, że urodzi się płowe młode wynosi tylko 12,5%. Wszystkie inne przypadku kojarzenia kota czarnego z cynamonowym nie dadzą potomstwa o tym umaszczeniu. Czyli przy kojarzeniu kota czarnego z kotem cynamonowym, kocięta o płowym umaszczeniu stanowią 0-12,5% miotu.

Kojarzenie kota niebieskiego z kotem niebieskim, z kotem czekoladowym, z kotem liliowym i z kotem cynamonowym

Kot o umaszczeniu niebieskim może mieć genotyp BBdd, Bbdd lub Bbldd. Oznacza to, że gdy kojarzymy kota niebieskiego z kotem niebieskim mamy łącznie 6 możliwości kombinacji genotypów rodziców (wszystkie wymieniam w artykule Dziedziczenie umaszczenia niebieskiego). Płowe potomstwo mogą nam dać jedynie te, w których każde z rodziców jest nosicielem allelu bl. Interesuje nas zatem krycie:

1. kota o genotypie Bbldd z kotem o genotypie Bbldd.

Prawdopodobieństwo narodzin płowego potomstwa wynosi w powyższym przypadku 25%. Gdy rodzice mają wszystkie inne możliwe genotypy, jest zerowe. Zatem przy kojarzeniu kota niebieskiego z kotem niebieskim, kocięta o płowym umaszczeniu stanowią 0-25% miotu.

Kot o umaszczeniu czekoladowym może mieć genotyp bbDD, bbDd, bblDD lub bblDd. Kojarząc go z kotem niebieskim, możemy dokonać 12 kombinacji genotypów (wszystkie wymieniam w artykule Dziedziczenie umaszczenia niebieskiego). Z nich wszystkich cynamonowe potomstwo może dać nam łączenie:

1. kota o genotypie Bbldd z kotem o genotypie bblDd.

Szanse tego, że urodzą się płowe młode, wynosi w powyższym przypadku 12,5%. W tych, których nie wymieniłem jest zerowe. Oznacza to, że przy kojarzeniu kota niebieskiego z kotem czekoladowym, kocięta o płowym umaszczeniu stanowią 0-12,5% miotu.

Kot o umaszczeniu liliowym ma genotyp bbdd lub bbldd. Ze wszystkich możliwych kojarzeń kota niebieskiego z liliowym, których jest 6 (wszystkie wymieniam w artykule Dziedziczenie umaszczenia niebieskiego), płowe kocięta może dać kojarzenie:

1. kota o genotypie Bbldd z kotem o genotypie bbldd.

Prawdopodobieństwo tego, że w powyższym kryciu urodzą się płowe kociaki równa się 25%. We wszystkich innych przykładach, które nie zostały tu przedstawione wynosi zero. Czyli przy kojarzeniu niebieskiego kota z kotem liliowym, kocięta o płowym umaszczeniu stanowią 0-25% miotu.

Kot o umaszczeniu cynamonowym ma genotyp blblDD lub blblDd. Czyli przy kojarzeniu kota niebieskiego z kotem cynamonowym, istnieje 6 różnych kombinacji genotypów (wszystkie wymieniam w artykule Dziedziczenie umaszczenia niebieskiego). Potomstwo o płowym umaszczeniu przyjdzie na świat tylko w jednym z nich – przy kojarzeniu:

1. kota o genotypie Bbldd z kotem o genotypie blblDd.

W zaprezentowanym powyżej kryciu, szanse narodzin płowego potomstwa wynoszą 25%. Przy wszystkich innych genotypach rodziców są one zerowe. Oznacza to, że przy kojarzeniu kota niebieskiego z kotem cynamonowym, kocięta o płowym umaszczeniu stanowią 0-25% miotu.

Kojarzenie kota czekoladowego z kotem czekoladowych, kotem liliowym i kotem cynamonowym

Kot o umaszczeniu czekoladowym może mieć zatem genotyp bbDD, bbDd, bblDD lub bblDd. Oznacza to, że kojarząc kota czekoladowego z kotem czekoladowym, możemy dokonać 10 różnych kombinacji genotypów. Wszystkie wymieniam w tekście Dziedziczenie umaszczenia czekoladowe u kotów. Tu przedstawię tylko to, w którym narodzi się płowe potomstwo. Jest tylko jedno takie krycie – to kojarzenie:

1. kota o genotypie bblDd z kotem o genotypie bblDd.

Prawdopodobieństwo tego, że w powyższym przypadku urodzi się płowe potomstwo są bardzo małe – wynoszą tylko 6,25%. A przy innych genotypach jest nawet zerowe. Czyli przy kojarzeniu kota czekoladowego z kotem czekoladowym, kocięta o płowym umaszczeniu stanowią 0-6,25% miotu.

Kot o liliowym umaszczeniu może mieć genotyp bbdd lub bbldd. Czyli łącząc ze sobą kota czekoladowego i kota liliowego, możemy wykonać 8 kombinacji genotypów, z których jednak tylko jedno zaowocuje płowym potomstwem (wszystkie prezentuję w tekście Dziedziczenie umaszczenia czekoladowe u kotów). Jest to kojarzenie:

1. kota o genotypie bblDd z kotem o genotypie bbldd.

Prawdopodobieństwo narodzin płowego potomstwa w powyższym przypadku wynosi 12,5%. W pozostałych, niewymienionych przeze mnie kryciach, jest ono zerowe. A zatem przy kojarzeniu kota czekoladowego z kotem liliowym, kocięta o płowym umaszczeniu stanowią 0-12,5% miotu.

Kot o cynamonowym umaszczeniu ma genotyp blblbDD lub blblbDd. Czyli przy łączeniu kota o czekoladowym umaszczeniu z kotem o cynamonowym umaszczeniu, istnieje 8 kombinacji genotypów rodziców (wszystkie prezentuję w tekście Dziedziczenie umaszczenia czekoladowe u kotów). Płowe potomstwo może przynieść tylko kojarzenie:

1. kota o genotypie bblDd z kotem o genotypie blblDd.

W przypadku tym szanse narodzin płowego potomstwa wynoszą 12,5%. Natomiast przy innych genotypach rodziców zawsze jest zerowe. Czyli przy kojarzeniu kota czarnego z kotem liliowym, kocięta o płowym umaszczeniu stanowią 0-12,5% miotu.

Kojarzenie kota liliowego z kotem liliowym i z kotem czekoladowym

Kot o liliowym umaszczeniu może mieć genotyp bbdd lub bbldd. Co oczywiście oznacza różne kombinacje genotypów przy kojarzeniu kota liliowego z liliowym (wszystkie prezentuję w tekście Dziedziczenie umaszczenia liliowego u kotów), z których tylko jedna może zaowocować płowym potomstwem. Jest to łączenie:

1. kota o genotypie bbldd z kotem o genotypie bbldd.

Prawdopodobieństwo narodzin płowego potomstwa wynosi w tym kryciu 25%. W pozostałych, których tu nie wymieniam, jest równe zero. Czyli przy kojarzeniu kota liliowego z kotem liliowym, kocięta o płowym umaszczeniu stanowią 0-25% miotu.

Kot o umaszczeniu cynamonowym może mieć genotyp blblDD lub blblDd. Czyli przy kojarzeniu kota liliowego z lotem cynamonowym, możemy dokonać jednej z czterech możliwości kojarzeń genotypów. Płowe potomstwo uzyskamy jednak tylko przy łączeniu:

1. kota o genotypie bbldd z kotem o genotypie blblDd.

Prawdopodobieństwo narodzin płowego potomstwa wynosi w powyższym przypadku 25%. Gdy rodzice mają wszystkie inne możliwe genotypy, jest zerowe. Zatem przy kojarzeniu kota liliowego z kotem cynamonowym, kocięta o płowym umaszczeniu stanowią 0-25% miotu.

Kojarzenie kota cynamonowego z kotem cynamonowym

Kot o umaszczeniu cynamonowym może mieć genotyp blblDD lub blblDd. Oznacza to, że kojarząc ze sobą dwa cynamonowe koty, możemy dokonać jednego z trzech różnych kombinacji tych genotypów. Płowe kocięta urodzą się jednak tylko wtedy, gdy będziemy łączyć:

1. kota o genotypie blblDd z kotem o genotypie blblDd..

W przypadku tym szanse narodzin płowego potomstwa wynoszą 25%. Natomiast przy innych genotypach rodziców zawsze jest zerowe. Czyli przy kojarzeniu kota cynamonowego z kotem cynamonowym, kocięta o płowym umaszczeniu stanowią 0-25% miotu.

Kojarzenie kotów o powyższych umaszczeniach z kotami białym, rudym, kremowym i szylkretowym oraz kojarzenia kotów białych, rudych, kremowych i szylkretowych między sobą

Sytuacje całkowicie inne od wcześniej omawianych. Za wymienione tu umaszczenia odpowiadają bowiem całkiem odmienne geny, które dziedziczą się niezależnie od genów warunkujących czarne, niebieskie, czekoladowe, liliowe, cynamonowe i płowe barwy.

Umaszczenie białe u kotów warunkowane jest przede wszystkim przez dominujący allel W. Allel ten blokuje działanie innego genów umaszczenia, niemniej jednak białe koty są nosicielami innych umaszczeń, które mogą ale nie muszą ujawnić się u potomstwa białych osobników (patrz Dziedziczenie umaszczenia białego u kotów).

Podobnie jest w przypadku umaszczenia rudego i kremowego, za które odpowiedzialny jest dominujący allel O (patrz Dziedziczenie umaszczenia rudego u kotów oraz Dziedziczenie umaszczenia kremowego u kotów). Tylko w umaszczeniach szylkretowych jest nieco inaczej – inne barwy futra ujawniają się w fenotypie, występując obok koloru rudego lub kremowego (patrz Dziedziczenie umaszczenia szylkretowego u kotów).

Podsumowując, przy omawianych tu kryciach kocięta o płowym umaszczeniu mogą stanowić 0-100% miotu, zależnie od genotypów rodziców białych, rudych, kremowych i szylkretowych.

Wnioski z dziedziczenia umaszczenia płowego u kotów

• Umaszczenie płowe jest recesywne wobec wszystkich innych umaszczeń.
• Jeśli chcemy uzyskać płowe kocięta najlepiej połączmy ze sobą płowe osobniki.
• Koty o innych umaszczeniach niż płowe również mogą dać nam płowe kocięta, pod warunkiem, że każde z rodziców jest nosicielem alleli bl oraz d.
• Większe jest prawdopodobieństwo narodzin płowego potomstwa po parze jasnych kotów niż po ciemnych, ponieważ para jasnych daje zawsze jasne potomstwo.

Tekst: Jacek P. Narożniak
Zdjęcie: AnnZophi Pålsson, Flickr