Dziedziczenie umaszczenia niebieskiego u kotów

Niebieskie futerko – moje ulubione. Zasady dziedziczenie niebieskiego umaszczenia nie trudno zrozumieć, jak sądzę. I łatwo zapamiętać po jakich rodzicach mogą narodzić się kocięta o tym umaszczeniu. Pamiętajcie tylko, że poniższe dane to statystyka. Mają ukazać nam prawdopodobieństwo narodzin kociąt o niebieskim umaszczeniu. Rzeczywisty procent niebieskiego potomstwa w miocie może być inny – poza przypadkami, w których mogą narodzić się tylko młode o tej barwie futra.

Geny odpowiedzialne za niebieskie umaszczenie u kotów

Przypomnijmy, że niebieskie umaszczenie u kotów jest rozjaśnioną wersją umaszczenia czarnego. Kot niebieski musi mieć zatem w swym genotypie przynajmniej jeden allel B. Drugim do pary może być allel B, allel b lub allel bl.

Koty niebieskie muszą mieć również dwa allel d, by czarna barwa uległa rozjaśnieniu do niebieskiej. Allel d jest recesywny wobec allelu D, warunkującego ciemne wersje umaszczeń. W genotypie jasnego kota nie może być zatem ani jednego allelu D, ponieważ włosy zwierzaka byłyby czarne, a nie niebieskie.

Podsumowując powyższe: koty o niebieskim umaszczeniu mogą mieć genotyp BBdd, Bbdd lub Bbldd – oczywiście zależnie od rasy. Zatem aby narodziło się niebieskie kocie, każde z rodziców musi mieć recesywny allel d, a przynajmniej jeden z nich dominujący allel B.

Kojarzenie kota niebieskiego z kotem niebieskim i z kotem czarnym

Zacznijmy zatem od kojarzenia ze sobą dwóch kotów o niebieskim umaszczeniu. Skoro osobniki o tej barwie futra mogą mieć genotyp BBdd, Bbdd lub Bbldd, możemy skojarzyć:

1. kota o genotypie BBdd z kotem o genotypie BBdd
2. kota o genotypie BBdd z kotem o genotypie Bbdd,
3. kota o genotypie BBdd z kotem o genotypie Bbldd,
4. kota o genotypie Bbdd z kotem o genotypie Bbdd,
5. kota o genotypie Bbdd z kotem o genotypie Bbldd,
6. kota o genotypie Bbldd z kotem o genotypie Bbldd.

Największe prawdopodobieństwo narodzin niebieskich kociąt występuje w trzech pierwszych przypadkach. Wszystkie kocięta mają tu niebieskie umaszczenie, w niektórych przypadkach mogą one być nosicielami allelu b lub bl.

Najmniejsze prawdopodobieństwo występuje w trzech ostatnich kryciach – wynosi 75%. Poniższy schemat ilustruje czwarte krycie: kojarzenie kota o genotypie Bbdd z kotem o genotypie Bbdd. Każde z rodziców wytwarza tu dwa rodzaje gamet: Bd oraz bd. Gdy geny te wymieszają się ze sobą podczas zapłodnienia, u potomstwa tej pary pojawią się genotypy BBdd, Bbdd oraz bbdd w stosunku 1:2:1. Pod względem fenotypów będzie to wyglądało następująco: 3/4 kociąt o niebieskim umaszczeniu i 1/4 kociąt o liliowym umaszczeniu.

Czyli przy kojarzeniu kota o niebieskim umaszczeniu z kotem o niebieskim umaszczeniu w miocie znajduje się średnio 75-100% kociąt o niebieskim umaszczeniu. Oczywiście w rasach, w których nie występują umaszczenia czekoladowe i liliowe oraz cynamonowe i płowe, po dwóch niebieskich kotach będą rodziły się tylko niebieskie kocięta (dotyczy to również dachowców).

Kot o czarnym umaszczeniu może mieć genotyp BBDD, BBDd, BbDD, BbDd, BblDD lub BblDd. Oznacza to, że kojarząc kota niebieskiego z czarnym, możemy połączyć:

1. kota o genotypie BBdd z kotem o genotypie BBDD,
2. kota o genotypie BBdd z kotem o genotypie BBDd,
3. kota o genotypie BBdd z kotem o genotypie BbDD,
4. kota o genotypie BBdd z kotem o genotypie BbDd,
5. kota o genotypie BBdd z kotem o genotypie BblDD,
6. kota o genotypie BBdd z kotem o genotypie BblDd,
7. kota o genotypie Bbdd z kotem o genotypie BBDD,
8. kota o genotypie Bbdd z kotem o genotypie BBDd,
9. kota o genotypie Bbdd z kotem o genotypie BbDD,
10. kota o genotypie Bbdd z kotem o genotypie BbDd,
11. kota o genotypie Bbdd z kotem o genotypie BblDD,
12. kota o genotypie Bbdd z kotem o genotypie BblDd,
13. kota o genotypie Bbldd z kotem o genotypie BBDD,
14. kota o genotypie Bbldd z kotem o genotypie BBDd,
15. kota o genotypie Bbldd z kotem o genotypie BbDD,
16. kota o genotypie Bbldd z kotem o genotypie BbDd,
17. kota o genotypie Bbldd z kotem o genotypie BblDD,
18. kota o genotypie Bbldd z kotem o genotypie BblDd.

Sporo tego, prawda? W kojarzeniach 2, 4, 6, 8 i 14 prawdopodobieństwo narodzin niebieskich kociąt jest największe i wynosi aż 50%. W 10, 12, 16 i 18 kryciu wynosi ono tylko 37,5%. W większości jednak przypadków prawdopodobieństwo narodzin kociąt o niebieskim umaszczeniu jest zerowe: 1, 3, 5, 7, 9, 11, 13, 15 i 17 krycie.

Poniższy schemat ilustruje efekty krycia oznaczonego numerem 10, czyli kojarzenie kota o genotypie Bbdd z kotem o genotypie BbDd. Jak widzimy potomstwo tej pary ma genotypy BBDd, BBdd, BbDd, Bbdd, bbDd oraz bbdd, w stosunku 1:1:2:2:1:1. Co do umaszczeń, genotypy te oznaczają 3/8 kociąt czarnych, 3/8 kociąt niebieskich, 1/8 kociąt czekoladowych oraz 1/8 kociąt liliowych.

Czyli przy kojarzeniu kota o niebieskim umaszczeniu z kotem o czarnym umaszczeniu w miocie znajduje się średnio 0-50%. kociąt o niebieskim umaszczeniu. Oczywiście w rasach, w których nie występują umaszczenia czekoladowe i liliowe oraz cynamonowe i płowe, po rodzicach niebieskim i czarnym będą rodziły się tylko niebieskie kocięta (dotyczy to również dachowców).

Kojarzenie kota niebieskiego z kotem liliowym i i z kotem czekoladowym

Kot o liliowym umaszczeniu ma genotyp bbdd lub bbldd. Oznacza to, że kojarząc kota niebieskiego z kotem liliowym, możemy połączyć:

1. kota o genotypie BBdd z kotem o genotypie bbdd,
2. kota o genotypie BBdd z kotem o genotypie bbldd,
3. kota o genotypie Bbdd z kotem o genotypie bbdd,
4. kota o genotypie Bbdd z kotem o genotypie bbldd,
5. kota o genotypie Bbldd z kotem o genotypie bbdd,
6. kota o genotypie Bbldd z kotem o genotypie bbldd.

W pierwszych dwóch przypadkach w miotach znajdziemy same niebieskie kocięta. W 3, 4, 5 i 6 prawdopodobieństwo narodzin niebieskiego potomstwa wynosi 50%.

Poniższy schemat ilustruje nam dla przykładu 4 krycie, czyli kojarzenie niebieskiego kota o genotypie Bbdd z liliowym kotem o genotypie bbldd. Jak widzimy w miocie tej pary znajdują się kocięta o genotypach Bbdd, Bbldd, bbdd oraz bbldd, w stosunku 1:1:1:1. Fenotypowo wygląda to następująco: 1/2 kociąt niebieskich oraz 1/2 kociąt liliowych, przy czym połowa kociąt niebieskich i połowa liliowych to nosiciele allelu bl, który warunkuje umaszczenie cynamonowe i płowe.

Czyli przy kojarzeniu kota o niebieskim umaszczeniu z kotem o liliowym umaszczeniu w miocie znajduje się średnio 50-100% kociąt o niebieskim umaszczeniu.

Kot o czekoladowym umaszczeniu ma genotyp bbDD, bbDd, bblDD lub bblDd. Oznacza to, że kojarząc kota niebieskiego z kotem czekoladowy, możemy połączyć:

1. kota o genotypie BBdd z kotem o genotypie bbDD,
2. kota o genotypie BBdd z kotem o genotypie bbDd,
3. kota o genotypie BBdd z kotem o genotypie bblDD,
4. kota o genotypie BBdd z kotem o genotypie bblDd,
5. kota o genotypie Bbdd z kotem o genotypie bbDD,
6. kota o genotypie Bbdd z kotem o genotypie bbDd,
7. kota o genotypie Bbdd z kotem o genotypie bblDD,
8. kota o genotypie Bbdd z kotem o genotypie bblDd,
9. kota o genotypie Bbldd z kotem o genotypie bbDD,
10. kota o genotypie Bbldd z kotem o genotypie bbDd,
11. kota o genotypie Bbldd z kotem o genotypie bblDD,
12. kota o genotypie Bbldd z kotem o genotypie bblDd.

W 2 i 4 przypadku prawdopodobieństwo, że znajdziemy w miocie kocię o niebieskim umaszczeniu wynosi aż 50%. W 6, 8, 10 i 12 przypadku prawdopodobieństwo narodzin niebieskich kociąt wynosi 25%. Natomiast w 1, 3, 5, 7, 9 oraz 11 przypadku prawdopodobieństwo narodzin niebieskich kotów jest zerowe – nigdy nie doczekamy się potomstwa o tej barwie futra.

Poniższy schemat ilustruje 4 krycie, czyli kojarzenie kota o genotypie BBdd z kotem o genotypie bblDd. Jak widzimy statystyczny miot to kocięta o genotypach BbDd, Bbdd, BblDd, Bbldd, w stosunku 1:1:1:1. Pod względem fenotypów natomiast to 1/2 kociąt czarnych i 1/2 kociąt niebieskich, przy czym połowa z tych czarnych i połowa z niebieskich jest nosicielem allelu bl, czyli umaszczenia cynamonowego i płowego.

Czyli przy kojarzeniu kota o niebieskim umaszczeniu z kotem o czekoladowym umaszczeniu w miocie znajduje się średnio 0-50% kociąt o niebieskim umaszczeniu.

Kojarzenie kota niebieskiego z kotem płowym i z kotem cynamonowym

Kot o płowym umaszczeniu ma genotyp blbldd. Co oczywiście oznacza, że kojarząc kota niebieskiego z kotem płowym, możemy połączyć:

1. kota o genotypie BBdd z kotem o genotypie blbldd,
2. kota o genotypie Bbdd z kotem o genotypie blbldd,
3. kota o genotypie Bbldd z kotem o genotypie blbldd.

W pierwszym przypadku w każdym miocie znajdziemy tylko niebieskie kocięta o genotypach Bbldd – innej możliwości nie ma. W drugim przypadku połowa potomstwa ma niebieskie futro a połowa czekoladowe, przy czym wszystkie kocięta są nosicielami allelu bl. W trzecim przypadku połowa potomstwa ma niebieskie umaszczenie a połowa płowe – kocięta niebieskie są nosicielami allelu bl.

Poniższy schemat ilustruje drugi przypadek, czyli kojarzenie kota o genotypie Bbdd z kotem o genotypie blbldd. Jak widzimy statystyczny miot zawiera kocięta o genotypach Bbldd oraz bbldd, w stosunku 1:1. Czyli w miocie jest 1/2 kociąt niebieskich i 1/2 kociąt liliowych.

Czyli przy kojarzeniu kota o niebieskim umaszczeniu z kotem o płowym umaszczeniu w miocie znajduje się średnio 50-100%%. kociąt o niebieskim umaszczeniu.

Kot o cynamonowym umaszczeniu ma genotyp blblDD lub blblDd. Czyli kojarząc kota niebieskiego z kotem cynamonowym, możemy połączyć:

1. kota o genotypie BBdd z kotem o genotypie blblDD,
2. kota o genotypie BBdd z kotem o genotypie blblDd,
3. kota o genotypie Bbdd z kotem o genotypie blblDD,
4. kota o genotypie Bbdd z kotem o genotypie blblDd,
5. kota o genotypie Bbldd z kotem o genotypie blblDD,
6. kota o genotypie Bbldd z kotem o genotypie blblDd.

W 2 przypadku natomiast prawdopodobieństwo to wynosi 50%. W 4 i 6 przypadku prawdopodobieństwo narodzin niebieskiego potomstwa wynosi 25%. W 1, 3 i 5 przypadku natomiast w miotach nie znajdziemy niebieskich kociąt.

Poniższy schemat ilustruje ostatnie krycie, czyli kojarzenie kota o genotypie Bbldd z kotem o genotypie blblDd. Jak widzimy, potomstwo tej pary ma genotypy BblDd, Bbldd, blblDd, blbldd w stosunku 1:1:1:1. Taki układ genotypów zaś oznacza 1/4 kociąt czarnych i 1/4 niebieskich, 1/4 cynamonowych i 1/4 płowych.

Czyli przy kojarzeniu kota o niebieskim umaszczeniu z kotem o cynamonowym umaszczeniu, w miocie znajduje się średnio 0-50%. kociąt o niebieskim umaszczeniu.

Kojarzenia kota czarnego z kotem czarnym, z kotem czekoladowym, z kotem liliowym, z kotem cynamonowym i z kotem płowym

Kot o czarnym umaszczeniu ma genotyp BBDD, BBDd, BbDD, BbDd, BblDD lub BblDd. Oznacza to całkiem sporą liczbę możliwych kombinacji przy kojarzeniu ze sobą dwóch czarnych osobników. Wszystkie wyszczególniłem w artykule poświęconym dziedziczeniu umaszczenia czarnego u kotów, może więc tutaj wymienię tylko te, które mogą zaowocować niebieskim potomstwem.

Jak wiemy, niebieskie kocięta mogą się nam narodzić tylko wtedy, gdy każde z rodziców jest nosicielem allelu d. Dlatego ze wszystkich wymienionych w artykule o dziedziczeniu czarnej barwy możliwości kryć, w grę wchodzą tylko przypadki, w których kojarzymy:

1. kota o genotypie BBDd z kotem o genotypie BBDd,
2. kota o genotypie BBDd z kotem o genotypie BbDd,
3. kota o genotypie BBDd z kotem o genotypie BblDd,
4. kota o genotypie BbDd z kotem o genotypie BbDd,
5. kota o genotypie BbDd z kotem o genotypie BblDd,
6. kota o genotypie BblDd z kotem o genotypie BblDd.

W 1, 2 i 3 prawdopodobieństwo narodzin niebieskiego potomstwa wynosi 25%. W 4, 5 i 6 natomiast już tylko 18,75%. Czyli przy kojarzeniu kota o czarnym umaszczeniu z kotem o czarnym umaszczeniu, w miocie znajduje się średnio 0-25% kociąt o niebieskim umaszczeniu.

Kot o czekoladowym umaszczeniu ma genotyp bbDD, bbDd, bblDD lub bblDd. Przy kojarzeniu z kotem czarnym. mamy zatem sporo możliwości łączenie różnych genotypów. Podobnie jak poprzednio, wszystkie przedstawiłem w tekście o dziedziczeniu czarnej barwy, tutaj wymienię tylko te, które przyniosą nam niebieskie potomstwo. W grę wchodzą kojarzenia:

1. kota o genotypie BBDd z kotem o genotypie bbDd,
2. kota o genotypie BBDd z kotem o genotypie bblDd,
3. kota o genotypie BbDd z kotem o genotypie bbDd,
4. kota o genotypie BbDd z kotem o genotypie bblDd,
5. kota o genotypie BblDd z kotem o genotypie bbDd,
6. kota o genotypie BblDd z kotem o genotypie bblDd.

W 1 i 2 prawdopodobieństwo narodzin niebieskich kociąt wynosi 25%. W 3, 4, 5 i 6 natomiast już tylko 12,5%. Czyli przy kojarzeniu kota o czarnym umaszczeniu z kotem o czekoladowym umaszczeniu, w miocie znajduje się średnio 0-25% kociąt o niebieskim umaszczeniu.

Kot o liliowym umaszczeniu ma genotyp bbdd lub bbldd. Wszystkie możliwości kombinacji genotypów przy kojarzeniu kotów liliowych z czarnymi możesz zobaczyć w tekście o dziedziczeniu barwy czarnej. Niebieskie młode dadzą nam tylko kojarzenia:

1. kota o genotypie BBDd z kotem o genotypie bbdd,
2. kota o genotypie BBDd z kotem o genotypie bbldd,
3. kota o genotypie BbDd z kotem o genotypie bbdd,
4. kota o genotypie BbDd z kotem o genotypie bbldd,
5. kota o genotypie BblDd z kotem o genotypie bbdd,
6. kota o genotypie BblDd z kotem o genotypie bbldd.

W 1 i 2 prawdopodobieństwo narodzin niebieskich kociąt wynosi 50%. W 3, 4, 5 i 6 natomiast 25%. Czyli przy kojarzeniu kota o czarnym umaszczeniu z kotem o liliowym umaszczeniu, w miocie znajduje się średnio 0-50% kociąt o niebieskim umaszczeniu.

Kot o cynamonowym umaszczeniu ma genotyp blblbDD lub blblbDd. Ze wszystkich kombinacji genotypów przy kojarzeniu kota czarnego z cynamonowym, przedstawionych w tekście Dziedziczenie umaszczenia czarnego, niebieskie potomstwo uzyskamy przy kojarzeniu:

1. kota o genotypie BBDd z kotem o genotypie blblbDd,
2. kota o genotypie BbDd z kotem o genotypie blblDd,
3. kota o genotypie BblDd z kotem o genotypie blblDd.

W pierwszym przypadku prawdopodobieństwo narodzin niebieskich kociąt wynosi 25%. W drugim i trzecim natomiast już tylko 12,5%. Czyli przy kojarzeniu kota o czarnym umaszczeniu z kotem o czarnym umaszczeniu, w miocie znajduje się średnio 0-25% kociąt o niebieskim umaszczeniu.

Kot o płowym umaszczeniu ma genotyp blbldd. Ze wszystkich kombinacji genotypów przy kojarzeniu kota czarnego z płowym przedstawionych w tekście Dziedziczenie umaszczenia czarnego, niebieskie potomstwo uzyskamy przy kojarzeniu:

1. kota o genotypie BBDd z kotem o genotypie blbldd,
2. kota o genotypie BbDd z kotem o genotypie blbldd,
3. kota o genotypie BblDd z kotem o genotypie blbldd.

W pierwszym przypadku prawdopodobieństwo narodzin niebieskich kociąt wynosi 50%. W drugim i trzecim natomiast 25%. Czyli przy kojarzeniu kota o czarnym umaszczeniu z kotem o czarnym umaszczeniu, w miocie znajduje się średnio 0-50% kociąt o niebieskim umaszczeniu.

Kojarzenia kotów o powyższych umaszczeniach z kotami białym, rudym, kremowym i szylkretowym oraz kojarzenia kotów białych, rudych, kremowych i szylkretowych między sobą

Osobną grupę stanowią kojarzenia niewymienionych wyżej kotów z kotami rudymi, z kotami kremowymi i z kotami szylkretowymi. W tym przypadku bowiem w grę wchodzą nie tylko wymienione powyżej allele B, b, bl, ale także allele O i o (patrz Rude umaszczenie u kotów, Kremowe umaszczenie u kotów i Szylkretowe umaszczenie u kotów). Dziedziczenie umaszczenia czarnego u kotów w tym przypadku wygląda zatem nieco inaczej.

Przede wszystkim allel O oraz allel o dziedziczą się niezależnie od wyżej wymienionych. Po drugie, allel O blokuje działanie innych genów kolorów kocich włosów, więc rude koty mogą nam dać kocięta o wszystkich innych umaszczeniach, w tym czarnym, zależnie od tego, jakie geny umaszczeń skrywają w swoich genotypach. Zasady dziedziczenia allelu O i allelu o omówiłem w tekstach Dziedziczenie umaszczenia rudego u kotów i Dziedziczenie szylkretowego umaszczenia u kotów.

Podobnie jest w przypadku umaszczenia białego, które również maskuje działanie innych genów koloru futra i również determinowane jest przez gen dominujący. Zasady dziedziczenia białego umaszczenia omówiłem w tekście Dziedziczenie białego umaszczenia u kotów. Jak sądzę, jeśli je zrozumiecie i zrozumiecie to, co napisałem w tym tekście, będziecie potrafili przewidzieć, czy narodzą wam się czarne kocięta w tych kojarzeniach.

Kojarzenia, z których nie uzyskamy niebieskich kociąt

A w jakich przypadkach niebieskie umaszczenie się nie dziedziczy? Kocięta o niebieskim umaszczeniu nigdy nam się nie narodzą w przypadku:

1. Kojarzenia kota czekoladowego z kotem czekoladowym i z kotem liliowym – brak allelu B,
2. Kojarzenia kota czekoladowego z kotem cynamonowym i z kotem płowym – brak allelu B,
3. Kojarzenia kota cynamonowego z kotem cynamonowym – brak allelu B,
4. Kojarzenia kota cynamonowego z kotem liliowym – brak allelu B,
5. Kojarzenia kota cynamonowego z kotem płowym – brak allelu B,
6. Kojarzenia kota liliowego z kotem liliowy – brak allelu B,
7. Kojarzenia kota liliowego z kotem płowym – brak allelu B,
8. Kojarzenia kota płowego z kotem płowym – brak allelu B.

Wnioski z dziedziczenia umaszczenia niebieskiego u kotów

1. Umaszczenie niebieskie u kotów dziedziczy się niezależnie od płci.
2. Umaszczenie niebieskie u kotów jest recesywne wobec czarnego, ale dominujące wobec czekoladowego, cynamonowego, liliowego i płowego.
3. Największe prawdopodobieństwo narodzin niebieskich kociąt jest wtedy, gdy każde z rodziców ma niebieskie futro.
4. Para złożona z dwóch czarnych kotów może dać nam niebieskie kocięta pod warunkiem, że każdy z futrzaków jest nosicielem allelu d.
5. Kocięta niebieskie mogą się narodzić również ze związków kota czarnego lub niebieskiego z kotami o innych umaszczeniach. Najlepsze efekty przynosi kojarzenie kota niebieskiego z liliowym lub płowym – Wszystkie kocięta mają wówczas po dwa allele d.
6. Kojarząc między sobą koty czekoladowe, cynamonowe, liliowe i płowe nigdy nie doczekamy się niebieskiego potomstwa, ponieważ żadne z rodziców nie ma allelu B.
7. Prawdopodobieństwo narodzin kociąt o niebieskim umaszczeniu jest większe w przypadku ras kotów, w których nie występują umaszczenia czekoladowe, cynamonowe, liliowe i płowe, ponieważ przedstawiciele tych ras zawsze mają dwa allele B.

Tekst: Jacek P. Narożniak
Zdjęcie: By Aufnahme Martin Bahmann
[GFDL, CC-BY-SA-3.0 or CC BY-SA 2.5-2.0-1.0],
via Wikimedia Commons