Może nie zwróciliście na to uwagę, ale łaciaty koty są dość często spotykane. Jedne mają tylko jedną łatkę na ciele, inne są niemal całe białe. Kiedy możemy spodziewać się łaciatych kociąt? W jaki sposób dziedziczy się łaciate umaszczenie? Pamiętajcie, że przedstawione w tym tekście liczby to dane statystyczne, które mają pokazać, jakie jest prawdopodobieństwo narodzin łaciatych kociąt po różnych rodzicach. Rzeczywiste wyniki kryć mogą nieco od nich odbiegać.
Geny odpowiedzialne za umaszczenie łaciate u kotów
W grę wchodzą tu przede wszystkim dwa allele: allel S oraz allel s. Pierwszy jest dominujący i warunkuje łaciate umaszczenie, drugi zaś recesywny i odpowiada za umaszczenie nie-łaciate. A zatem koty łaciate mają albo genotyp SS, albo genotyp Ss.
Jako to już pisałem w tekście o umaszczeniu łaciatym, bardzo możliwe, iż allele S wzmacniają wzajemnie swoje działanie, więc przy genotypie SS powierzchnia bieli na kocim ciele jest większa niż przy genotypie Ss. O rzeczywistej ilości i rozłożeniu białych włosów na ciele decydują zapewne jakieś dodatkowe, niezidentyfikowane jeszcze geny. Dlatego omówię tylko dziedziczenie alleli S i s.
Kojarzenie kota łaciatego z kotem łaciatym
Kojarząc kota łaciatego z kotem łaciatym możemy połączyć
- kota o genotypie SS z kotem o genotypie SS,
- kota o genotypie SS z kotem o genotypie Ss,
- kota o genotypie Ss z kotem o genotypie Ss.
Dla nas ważne są w tej chwili dwa skrajne przypadki. W pierwszym łączymy ze sobą dwie łaciate homozygoty, czyli koty o genotypach SS. Domyślacie się zapewne, iż wynik tego krycia może być tylko jeden. Wszystkie narodzone kocięta mają genotyp SS, ponieważ rodzice produkują wyłącznie komórki rozrodcze z allelem S. Wszystkie kocięta są łaciate.
Inaczej przedstawia się sytuacja, w której kojarzymy ze sobą dwie heterozygoty Ss. Każde z rodziców wytwarza wówczas komórki rozrodcze z allelem S i komórki rozrodcze z allelem s (statystycznie pół na pół). W efekcie ich połączenie w miocie znajdziemy 1/4 łaciatych kociąt o genotypie SS, 2/4 łaciatych kociąt o genotypie Ss oraz 1/4 nie-łaciatych kociąt o genotypie ss. Kojarzenie to przedstawia poniższy schemat.
Kojarzenie kota łaciatego z kotem łaciatym
Czyli przy kojarzeniu kota łaciatego z kotem łaciatym statystycznie 75-100% miotu ma łaciate umaszczenie.
Kojarzenie kota łaciatego z kotem nie-łaciatym
Tym razem możemy połączyć:
- kota o genotypie SS z kotem o genotypie ss,
- kota o genotypie Ss z kotem o genotypie ss.
W pierwszym przypadku wszystkie kocięta mają genotyp Ss i mają umaszczenie łaciate, ponieważ jeden z rodziców produkuje wyłącznie komórki rozrodcze z allelem S, drugi zaś wyłącznie z allelem s.
W drugim przypadku łaciaty rodzic wytwarza dwa rodzaje komórek płciowych, z allelem S i z allelem s, nie-łaciaty zaś tylko jeden rodzaj, z allelem s. Mogą się one połączyć dwojako: Ss lub ss – statystycznie pół na pół. Czyli w miocie jest 50% kociąt łaciatych i 50% kociąt nie-łaciatych. Widzimy to na schemacie poniżej.
Kojarzenie kota łaciatego z kotem nie-łaciatym
Czyli przy kojarzeniu kota łaciatego z kotem nie-łaciatym statystycznie 50-100% miotu ma łaciate umaszczenie.
Kojarzenia, z których nie uzyskamy łaciatych kociąt
Kojarzeniem, z którego nie narodzi się ani jedno łaciate kocię, jest oczywiście związek kota nie-łaciatego z kotem nie-łaciatym. Żadne z rodziców nie ma bowiem allelu S, który jest tu niezbędny.
Wnioski z dziedziczenia umaszczenia łaciatego u kotów
- Umaszczenie łaciate dziedziczy się niezależnie od płci.
- Umaszczenie łaciate dominuje nad umaszczeniem nie-łaciatym, dlatego uzyskanie łaciatych kociąt nie jest trudne.
- Jeśli chcemy doczekać się łaciatych kociąt, musimy mieć przynajmniej jednego dorosłego kota łaciatego.
- Największe szanse na łaciate potomstwo są wtedy, gdy każde z rodziców ma łaciate umaszczenie.
- Chcąc uzyskać kocięta o określonym typie łaciatości, bikolor, van itd., najlepiej kojarzyć koty o tym typie łaciatości, wybierając osobniki o najlepiej rozłożonych łatach.
Tekst i rysunki: Jacek P. Narożniak
Zdjęcie: By Loadmaster (David R. Tribble) This image was made by Loadmaster (David R. Tribble)
Email the author: David R. Tribble Also see my personal gallery at Google Picasa (Own work)
[CC BY-SA 3.0 or GFDL], via Wikimedia Commons
Ciekawy artykuł, czasem zdarzają się jednak wyjątki potwierdzające regułę, całkiem niedawno przeglądając OLX trafiłam przypadkiem na ogłoszenie o kociętach nierasowych, niby zwyczajne, lecz jako że troszkę znam się na kociej genetyce, zdziwił mnie fakt iż kotka o umaszczeniu van (SS), miała w miocie 6 CAŁYCH czarnych kociąt(ss), dość ciekawy przypadek, chyba ze prawdziwą matką była inna kotka.
To wcale nie jest wyjątek potwierdzający regułę tylko zupełnie normalne zjawisko. Liczby, które podaję w tekście są danymi statystycznymi, co za każdym razem podkreślam. Podczas zapłodnienia geny rodziców łączą się w sposób całkowicie przypadkowy. Istnieje wiec również prawdopodobieństwo, że w tym miocie połączyły się tak, że na świat przyszły wyłącznie jednolicie czarnych kociąt. Naprawdę nie ma w tym nic dziwnego. Kotka miała umaszczenie van, ale wcale nie ma pewności, że miała genotyp SS. O ile mi wiadomo, nie wiemy, gdzie przebiega fenotypowa granica między genotypem SS i Ss. Być może większym prawdopodobieństwem jest to że mają SS, ale pewności nie mam.
PS. Być może w tekście o umaszczeniu Van nie wyraziłem się zbyt jasno. Właśnie naniosłem pewne poprawki, by było już wszystko wiadomo.