Dziedziczenie umaszczenia kremowego u kotów

Przed wami tekst o dziedziczeniu umaszczenia kremowego u kotów. Atrakcyjnej barwy kociego futerka, która było i jest pożądane przez wielu hodowców. Przypominam, że podane poniżej dane liczbowe to statystyka, która ma nam uzmysłowić prawdopodobieństwo narodzin kremowych kociąt przy takich a nie innych rodzicach. Nie znaczy to, że w każdym miocie danej pary rodzi się podana liczba kociąt o kremowym umaszczeniu – za wyjątkiem sytuacji, w których cały miot jest zawsze kremowy.

Geny odpowiedzialne za kremowe umaszczenie u kotów

Oczywiście, jak zwykle przy omawianiu dziedziczenia, zacznijmy od przypomnienia sobie tego, jakie geny odpowiadają za dziedziczenie umaszczenia kremowego u kotów. Mamy tu dwie pary alleli. Pierwszą z nich jest zestaw O (orange) oraz o (non-orange). Dzięki nim kot ma umaszczenie rude, kremowe lub szylkretowe (patrz też Rude umaszczenie u kotów, Dziedziczenie umaszczenia rudego u kotów, Kremowe umaszczenie u kotów, Szylkretowe umaszczenie u kotów oraz Dziedziczenie umaszczenia szylkretowego u kotów).

Drugą parą są allel D (non-diluted) i allel d (diluted), które szerzej omówiłem w tekstach Umaszczenie jasne i ciemne u kotów i Dziedziczenie umaszczenia jasnego i ciemnego u kotów. Przypomnijmy, że allel d powoduje rozjaśnienie koloru i jest recesywny wobec allelu ciemnego umaszczenia D. Kremowa barwa u kotów jest rozjaśnioną wersją barwy rudej, czyli koty o umaszczeniu kremowym muszą mieć układ dd.

Kojarzenie kremowego kocura z kremową kotką i z rudą kotką

Kocur o kremowym umaszczeniu ma genotyp ddOY, natomiast kotka o kremowym umaszczeniu genotyp ddOO. Innych możliwości nie ma, więc kojarzenie dwóch kremowych osobników zawsze jest łączeniem:

1. kocura o genotypie ddOY z kotką o genotypie ddOO.

Czy wiecie już, jakie są efekty tego krycia? Oczywiście zawsze na świat przychodzą kremowe kocięta. Jak widzimy na poniższym schemacie potomstwo tej pary ma genotypy ddOO oraz ddOY, w stosunku 1:1, co oznacza 50% kremowych kocurków i 50% kremowych kotek.

Czyli przy kojarzeniu kremowego kocura z kremową kotką, kocięta o kremowym umaszczeniu stanowią 100% miotu, przy czym statystycznie połowa to kotki a połowa kocurki.

Kotka o rudym umaszczeniu ma genotyp DDOO lub DdOO. Oznacza to, jak się zapewne domyślacie, iż przy kojarzeniu kremowego kocura z rudą kotka, możemy połączyć:

1. kocura o genotypie ddOY z kotką o genotypie DDOO,
2. kocura o genotypie ddOY z kotką o genotypie DdOO,

W pierwszym przypadku prawdopodobieństwo narodzin kremowych kociąt równa się zero, w drugim natomiast 50%.

To drugie krycie przedstawia schemat poniżej. Jak widzimy, potomstwo tej pary ma genotypy DdOO, ddOO, DdOY oraz ddOY, co oznacza 1/4 rudych kotek, 1/4 kremowych kotek, 1/4 rudych kocurów i 1/4 kremowych kocurów.

Czyli przy kojarzeniu kremowego kocura z rudą kotką, kocięta o kremowym umaszczeniu stanowią 0-50% miotu, przy czym połowa to kocurki a połowa to kotki.

Kojarzenie kremowego kocura z jasną szylkretową kotką i z ciemną szylkretową kotką

Kocur o kremowym umaszczeniu ma genotyp ddOY, podczas gdy kotka o jasnym szylkretowym umaszczeniu genotyp ddOo. Oznacza to, że kojarzenie kremowego kocura z jasną szylkretową kotką zawsze jest łączeniem:

1. kocura o genotypie ddOY z kotką o genotypie ddOo.

Krycie to ilustruje poniższy schemat. Jak widzimy, potomstwo tej pary ma genotypy ddOO, ddOo, ddOY oraz ddoY, w stosunku 1:1:1:1. Pod względem fenotypów odpowiada to 1/4 kremowych kotek, 1/4 jasnych szylkretowych kotek, 1/4 kremowych kocurków i 1/4 kocurków o jasnym umaszczeniu innym niż kremowe.

Czyli przy kojarzeniu kremowego kocura z jasną szylkretową kotką, kocięta o kremowym umaszczeniu stanowią 50%, przy czym połowa to kotki a połowa kocurki.

Kocur o kremowym umaszczeniu ma genotyp ddOY. Kotka o ciemnym szylkretowym umaszczeniu może mieć genotyp DDOo lub DdOo. Dlatego para złożona z kremowego kocura i szylkretowej ciemnej kotki jest połączeniem:

1. kocura o genotypie ddOY z kotką o genotypie DDOo,
2. kocura o genotypie ddOY z kotką o genotypie DdOo.

W pierwszym kryciu prawdopodobieństwo narodzin kremowego potomstwa jest zerowe, w drugim natomiast wynosi 25%.

Efekty tego drugiego krycia widzimy na schemacie poniżej. Potomstwo tej pary ma genotypy DdOO, DdOo, ddOO, ddOo, DdOY, DdoY, ddOY oraz ddoY, w stosunku 1:1:1:1:1:1:1:1. Pod względem fenotypów oznacza to 1/8 rudych kotek, 1/8 ciemnych szylkretowych kotek, 1/8 kremowych kotek, 1/8 jasnych szylkretowych kotek, 1/8 rudych kocurków, 1/8 kocurków o ciemnym umaszczeniu innym niż rudy, 1/8 kremowych kocurków oraz 1/8 kocurków o jasnym umaszczeniu innym niż kremowe.

Czyli przy kojarzeniu kremowego kocura z ciemną szylkretową kotką, kocięta o kremowym umaszczeniu stanowią 0-25%, przy czym połowa to kotki a połowa kocurki.

Kojarzenie rudego kocura z kremową kotką i z rudą kotką

Kocur o rudym umaszczeniu może mieć genotyp DDOY lub DdOY. Kotka o kremowym umaszczeniu zawsze ma genotyp ddOO. Oznacza to, że kojarząc rudego kocura z kremową kotką, możemy łaczyć:

1. kocura o genotypie DDOY z kotką o genotypie ddOO,
2. kocura o genotypie DdOY z kotką o genotypie ddOO.

W pierwszym przypadku prawdopodobieństwo narodzin kremowych kociaków jest zerowe. W drugim przypadku szansa na to, że na świat przyjdzie kremowe potomstwo równa się 50%.

Schemat, który prezentuję poniżej, ilustruje drugie z powyższych kryć. Jak widzimy potomstwo tej pary ma genotypy DdOO, ddOO, DdOY oraz ddOY, w stosunku 1:1:1:1. Pod względem fenotypów oznacza to 1/4 rudych kotek, 1/4 kremowych kotek, 1/4 rudych kocurków oraz 1/4 kremowych kocurków.

Czyli przy kojarzeniu rudego kocura z kremową kotką, kocięta o kremowym umaszczeniu stanowią 0-50% miotu.

Kocur o rudym umaszczeniu może mieć genotyp DDOY lub DdOY, kotka o rudym umaszczeniu natomiast genotyp DDOO lub DdOO. Jeśli więc będziemy kojarzyć ze sobą dwa rude zwierzaki, wykonamy jedną z czterech poniższych kombinacji genotypów. Możemy połączyć:

1. kocura o genotypie DDOY z kotką o genotypie DDOO,
2. kocura o genotypie DDOY z kotką o genotypie DdOO,
3. kocura o genotypie DdOY z kotką o genotypie DDOO,
4. kocura o genotypie DdOY z kotką o genotypie DdOO.

W 1, 2 i 3 z powyższych kryć prawdopodobieństwo tego, że urodzą się kremowe kocięta jest zerowe, w 4 natomiast wynosi 25%.

Poniższy schemat ilustruje efekty czwartego kojarzenia. Jak widzimy potomstwo tej pary ma genotypy DDOO, DdOO, ddOO, DDOY, DdOY oraz ddOY, w stosunku 1:2:1:1:2:1. Pod względem fenotypów oznacza to 3/8 rudych kotek, 3/8 rudych kocurków, 1/8 kremowych kotek oraz 1/8 kremowych kocurków.

Czyli przy kojarzeniu rudego kocura z rudą kotką, kocięta o kremowym umaszczeniu stanowią 0-25% miotu.

Kojarzenie rudego kocura z jasną szylkretową kotką i z ciemną szylkretową kotką

Kocur o rudym umaszczeniu może mieć genotyp DDOY lub DdOY. Kotka o jasnym szylkretowym umaszczeniu ma zawsze genotyp ddOo. Oznacza to, że kojarząc rudego kocura z jasną szylkretową kotką, możemy połączyć:

1. kocura o genotypie DDOY z kotką o genotypie ddOo,
2. kocura o genotypie DdOY z kotką o genotypie ddOo.

W pierwszym kryciu prawdopodobieństwo tego, że urodzi się kremowe potomstwo jest równe zeru, w drugim natomiast 25%.

Schemat, który widzimy poniżej, dotyczy drugiego krycia. Potomstwo tej pary ma genotypy DdOO, DdOo, ddOO, ddOo, DdOY, DdoY, ddOY oraz ddoY, w stosunku 1:1:1:1:1:1:1:1. Pod względem fenotypów oznacza to 1/8 rudych kotek, 1/8 ciemnych szylkretowych kotek, 1/8 kremowych kotek, 1/8 jasnych szylkretowych kotek, 1/8 rudych kocurków, 1/8 kocurków o ciemnym umaszczeniu innym niż rude, 1/8 kremowych kocurków oraz 1/8 kocurków o jasnym umaszczeniu innym niż kremowe.

Czyli przy kojarzeniu rudego kocura z jasną szylkretową kotką, kocięta o kremowym umaszczeniu stanowią 0-25% miotu.

Kocur o rudym umaszczeniu może mieć genotyp DDOY lub DdOY, kotka o ciemnym szylkretowym umaszczeniu natomiast DDOo lub DdOo. Czyli kojarzenie rudego kocura z ciemną szylkretową kotką oznacza łączenie:

1. kocura o genotypie DDOY z kotką o genotypie DDOo
2. kocura o genotypie DDOY z kotką o genotypie DdOo
3. kocura o genotypie DdOY z kotką o genotypie DDOo
4. kocura o genotypie DdOY z kotką o genotypie DdOo

W 1, 2 i 3 kryciu prawdopodobieństwo narodzin kremowego potomstwa jest zerowe, w 4 natomiast wynosi 12,5%.

Schemat, zaprezentowany poniżej, ilustruje to ostatnie krycie. Widzimy na nim, że potomstwo tej pary ma genotypy DDOO, DDOo, DdOO, DdOo, ddOO, ddOo, DDOY, DDoY, DdOY, DdoY, ddOY oraz ddoY, w stosunku 1:1:2:2:1:1:1:1:2:2:1:1. Pod względem fenotypów odpowiada to 3/16 rudych kotek, 3/16 ciemnych szylkretowych kotek, 1/16 kremowych kotek, 1/16 jasnych szylkretowych kotek, 3/16 rudych kocurków, 3/16 kocurków o ciemnym umaszczeniu innym niż rude, 1/16 kremowych kocurków oraz 1/16 kocurków o jasnym umaszczeniu innym niż kremowy.

Czyli przy kojarzeniu rudego kocura z ciemną szylkretową kotką, kocięta o kremowym umaszczeniu stanowią 0-12,5% miotu.

Kojarzenie jasnego nie-kremowego kocura z kremową kotką, z rudą kotką, z jasną szylkretową kotką i z ciemną szylkretową kotką

Mówiąc o jasnym nie-kremowym osobniku, mam na myśli zwierzaka niebieskiego, liliowego, płowego itd. Czyli kocur o jasnym nie-kremowym umaszczeniu ma genotyp ddoY. Kotka o kremowym umaszczeniu ma genotyp ddOO. Czyli kojarząc jasnego nie-kremowego kocura z kremową kotką, łączymy:

1. kocura o genotypie ddoY z kotką o genotypie ddOO.

Prawdopodobieństwo tego, że przy takich genotypach rodziców, na świat przyjdą kremowe kocięta wynosi 50%. Ważnym jest to, iż owo kremowe potomstwo to zawsze kocurki. Nie ma innej możliwości, ponieważ po wymieszaniu się genów przy zapłodnieniu, kotki mogą mieć wyłącznie genotyp ddOo, co oznacza szylkretowe umaszczenie.

Kotka o rudym umaszczeniu może mieć genotyp DDOO lub DdOO. Czyli kojarząc jasnego nie-kremowego kocura z rudą kotką, łączymy:

1. kocura o genotypie ddoY z kotką o genotypie DDOO,
2. kocura o genotypie ddoY z kotką o genotypie DdOO.

W pierwszym przypadku prawdopodobieństwo narodzin kremowego potomstwa jest zerowe, w drugim wynosi 25%. Czyli kojarząc jasnego nie-kremowego kocura z rudą kotką, kocięta o kremowym umaszczeniu stanowią 0-25% miotu. Jak poprzednio po takich rodzicach kremowe mogą być tylko kocurki, kotki mają zawsze szylkretowe umaszczenie.

Kotka o jasnym szylkretowym umaszczeniu ma zawsze genotyp ddOo. Czyli kojarząc jasnego nie-kremowego kocura z jasną szylkretową kotką, łączymy:

1. kocura o genotypie ddoY z kotką o genotypie ddOo.

Przy takich rodzicach prawdopodobieństwo tego, że urodzi się kremowe potomstwo wynosi 25%. I znów kremowe futro będą miały wyłącznie kocięta płci męskiej.

Kotka o ciemnym szylkretowym umaszczeniu ma genotyp DDOo lub DdOo. Czyli kojarząc jasnego nie-kremowego kocura z ciemną szylkretową kotką, łączymy:

1. kocura o genotypie ddoY z kotką o genotypie DDOo.
2. kocura o genotypie ddoY z kotką o genotypie DdOo.

W pierwszym przypadku prawdopodobieństwo narodzin kremowych kociąt jest zerowe, w drugim zaś 12,5%. Czyli kojarząc jasnego nie-kremowego kocura z ciemną szylkretową kotką, kocięta o kremowym umaszczeniu stanowią 0-12,5% miotu – i wszystkie to kocurki.

Kojarzenie ciemnego nie-rudego kocura z kremową kotką, z rudą kotką, z jasną szylkretową kotką i z ciemną szylkretową kotką

Mówiąc o ciemnym nie-rudym kocurze, mam na myśli osobnika czarnego, czekoladowego, cynamonowego itp. A zatem kocur o ciemnym nie-rudym umaszczeniu ma genotyp DDoY lub DdoY. Kotka o kremowym umaszczeniu, jak już wiemy, ma genotyp ddOO. Oznacza to, że kojarząc ze sobą ciemnego nie-rudego kocura z kremową kotką, możemy połączyć:

1. kocura o genotypie DDoY z kotką o genotypie ddOO,
2. kocura o genotypie DdoY z kotką o genotypie ddOO.

W pierwszym przypadku prawdopodobieństwo tego, że na świat przyjdzie kremowe potomstwo jest zerowe, w drugim wynosi 25%. Czyli kojarząc ciemnego nie-rudego kocura z kremową kotką, kocięta o kremowym umaszczeniu stanowią 0-25% miotu. Wszystkie kremowe kocięta, które rodzą po takich rodzicach, są płci męskiej.

Kotka o rudym umaszczeniu ma genotyp DDOO lub DdOO. Kiedy zatem kojarzymy ze sobą ciemnego nie-rudego kocura z kremową kotką, możemy połączyć:

1. kocura o genotypie DDoY z kotką o genotypie DDOO,
2. kocura o genotypie DDoY z kotką o genotypie DdOO,
3. kocura o genotypie DdoY z kotką o genotypie DDOO,
4. kocura o genotypie DdoY z kotką o genotypie DdOO.

W 1, 2 i 3 kryciu prawdopodobieństwo narodzin kremowego potomstwa jest zerowe, w 4 natomiast 12,5%. Czyli kojarząc ciemnego nie-rudego kocura z rudą kotką, kocięta o kremowym umaszczeniu stanowią 0-12,5% miotu. Wszystkie kremowe kocięta są płci męskiej – zawsze.

Kotka o jasnym szylkretowym umaszczeniu ma genotyp ddOo. Czyli kojarząc ciemnego nie-rudego kocura z jasną szylkretową kotką, możemy połączyć:

1. kocura o genotypie DDoY z kotką o genotypie ddOo,
2. kocura o genotypie DdoY z kotką o genotypie ddOo.

W pierwszym przypadku prawdopodobieństwo narodzin kremowego potomstwa jest zerowe, w drugim równa się 12,5%. Czyli kojarząc ciemnego nie-rudego kocura z jasną szylkretową kotką, kocięta o kremowym umaszczeniu stanowią 0-12,5% miotu. Wszystkie kremowe młode są kocurami – zawsze.

Kotka o ciemnym szylkretowym umaszczeniu ma genotyp DDOo lub DdOo. Czyli kojarząc ciemnego nie-rudego kocura z ciemną szylkretową kotką, możemy połączyć:

1. kocura o genotypie DDoY z kotką o genotypie DDOo,
2. kocura o genotypie DDoY z kotką o genotypie DdOo,
3. kocura o genotypie DdoY z kotką o genotypie DDOo.
4. kocura o genotypie DdoY z kotką o genotypie DdOo.

W 1, 2 i 3 przypadku prawdopodobieństwo narodzin kremowego potomstwa jest zerowe, w drugim równa się 6,25%. Czyli kojarząc ciemnego nie-rudego kocura z jasną szylkretową kotką, kocięta o kremowym umaszczeniu stanowią 0-6,25% miotu. Wszystkie kremowe młode są kocurami – zawsze.

Kojarzenia, z których nie uzyskamy kremowych kociąt

• Kojarzenie kremowego kocura z jasną nie-kremową (czyli w każdym jasnej barwie poza kremowym i szylkretowym) – kocurki z takiego mają tylko jeden allel o, odziedziczony po matce, więc nie mogą być kremowe; kotki natomiast mają układ allel O (po ojcu) i allel o (po matce, są więc szylkretowe.
• Kojarzenie kremowego kocura z ciemną nie-rudą kotką (czyli w każdym ciemnej barwie poza rudym i szylkretowym) – Powody te same, co w poprzednim przypadku, z tym że połowa kociąt będzie miała układ Dd, czyli ciemną barwę futra.
• Kojarzenie rudego kocura z jasną nie-kremową kotką (czyli w każdym jasnej barwie poza kremowym i szylkretowym) – przyczyny te same, co w punkcie pierwszym plus fakt, iż część potomstwa ma układ Dd.
• Kojarzenie rudego kocura z ciemną nie-rudą (czyli w każdym ciemnej barwie poza rudym i szylkretowym) – przyczyny te same, co w punkcie pierwszym plus fakt, iż część potomstwa ma układ Dd.
• Kojarzenie kotów o innych umaszczeniach niż rude i kremowe (prócz białego, ale to inna sytuacja – patrz Białe umaszczenie u kotów i Dziedziczenie umaszczenia białego u kotów).

Wnioski z dziedziczenia umaszczenia kremowego u kotów

• Kremowe umaszczenie u kotów jest recesywne wobec umaszczenia rudego i w pewnym sensie wobec innych ciemnych umaszczeń.
• Dziedziczenie kremowego umaszczenia u kotów zależne jest od płci, co widać szczególnie przy kojarzeniu kremowych kotów z kotami w innych kolorach.
• Łatwiej jest uzyskać kremowe kocury niż kremowe kotki.
• Chcąc uzyskać kocięta o kremowym umaszczeniu najlepiej mieć kotkę i kocura o kremowych umaszczeniach.
  Kremowe kocięta mogą nam dać także koty o rudym umaszczeniu (jeśli są nosicielami allelu d).
• Kremowe kocięta mogą nam dać również kotki o umaszczeniu szylkretowym (o ile mają w genotypie przynajmniej jeden allel d).
• Kociąt o kremowym umaszczeniu nigdy nie uzyskamy z kojarzenia kotów o umaszczeniach innych niż kremowe, rude i szylkretowe, nie mają one bowiem allelu O.

Tekst: Jacek P. Narożniak
Zdjęcie: By Manuel Cacciatori from Branzak, Italia
(READING A BOOK..) [CC BY 2.0],
via Wikimedia Commons