Wszystkie kocie umaszczenia, niezależnie od typu, dzielimy na jasne i ciemne. Jedne są przy tym odpowiednikami drugich, np. niebieska barwa jest rozjaśnioną wersją barwy czarnej. Więcej na ten temat możecie dowiedzieć się z postu Jasne i ciemne umaszczenie u kotów. W poniższym wpisie zajmę się dziedziczeniem tych rodzajów umaszczeń. Zwracam Wam też uwagę na to, że przedstawione poniżej dane nie muszą odzwierciedlać rzeczywistej liczby jasnych i ciemnych kociąt w miotach. To statystyka, która ma uzmysłowić nam, jakie jest prawdopodobieństwo ich narodzin po tak a nie inaczej umaszczonych rodzicach.
Geny odpowiedzialne za jasne i ciemne umaszczenie u kotów
Istnieją dwa allele, które decydują o natężeniu koloru kociego futra. Pierwszy z nich nazywamy non-diluted i oznaczamy literą D. Warunkuje on ciemne umaszczenia u kotów, np. czarne czy cynamonowe. Drugi allel, nazywany diluted i oznaczany literą d, odpowiada za umaszczenia jasne, jak kremowe lub liliowe.
Allel D jest dominujący wobec allelu d, dlatego:
- kot o genotypie DD ma ciemne umaszczenie (czarne, czekoladowe, cynamonowe, rude lub ciemno bursztynowe),
- kot o genotypie Dd ma ciemne umaszczenie (czarne, czekoladowe, cynamonowe, rude lub ciemno bursztynowe),
- kot o genotypie dd ma jasne umaszczenie (niebieskie, liliowe, płowe, kremowe lub jasno bursztynowe).
Płeć kota nie ma tu żadnego znaczenia, gdyż geny odpowiadające za umaszczenia jasne i ciemne nie są powiązane z chromosomami płci (patrz Szylkretowe umaszczenie u kotów i Rude umaszczenie u kotów)
Kojarzenie kota o ciemnym umaszczeniu z kotem o ciemnym umaszczeniu
Kojarzenie ze sobą kotów o ciemnym umaszczeniu jest najciekawsze, ponieważ mogą mieć one aż dwa genotypy DD lub Dd. Oznacza to, że możemy skojarzyć ze sobą:
- kota o genotypie DD z kotem o genotypie DD,
- kota o genotypie DD z kotem o genotypie Dd,
- kota o genotypie Dd z kotem o genotypie Dd
W pierwszym z nich łączymy ze sobą dwie homozygoty DD. Jak łatwo się domyślić, całe potomstwo tej pary ma genotyp DD, czyli ciemne umaszczenie, ponieważ każde z rodziców wytwarza jedynie komórki rozrodcze z allelem D. Wszystkie kocięta mają zatem ciemne umaszczenie. W drugim przypadku również cały miot będzie miał ciemne umaszczenie, chociaż połowa odziedziczy po jednym z rodziców allel d.
Zupełnie inaczej przestawia się sytuacja w trzecim przypadku, czyli kojarzenia ze sobą dwóch heterozygot Dd. Jak widzimy na poniższym schemacie, efektem jest 1/4 kociąt o genotypie DD i ciemnym futrze, 2/4 kociąt genotypie Dd i ciemnym futrze oraz 1/4 kociąt o genotypie dd i jasnym futrze. Ogólnie ciemne umaszczenie ma statystycznie 3/4 potomstwa tej pary.
Kojarzenie kota o ciemnym umaszczeniu z kotem o ciemnym umaszczeniu
Statystycznie więc w miotach dwóch ciemnych rodziców znajdziemy od 75-100% ciemnych kociąt oraz 0-25% jasnych kociąt.
Kojarzenie kota o ciemnym umaszczeniu z kotem o jasnym umaszczeniu
Ustaliliśmy już, że genotyp kota o ciemnym umaszczeniu to DD lub Dd, a genotyp kota jasnego to zawsze dd. Oznacza to, że kojarząc ze sobą kota o ciemnym umaszczeniu, kojarzymy:
- kota o genotypie DD z kotem o genotypie dd,
- kota o genotypie Dd z kotem o genotypie dd.
W pierwszym przypadku, czyli przy kojarzeniu kota o genotypie DD z kotem o genotypie dd, całe potomstwo ma genotyp Dd. Inaczej być nie może, ponieważ jeden z rodziców produkuje wyłącznie komórki rozrodcze z allelem D, drugi wyłącznie z allelem d.
W przypadku kojarzenia kota o genotypie Dd z kotem o genotypie dd sytuacja wygląda nieco inaczej. Poniższy schemat pokazuje nam, że statystycznie w miocie znajduje się połowa kociąt ciemnych i połowa jasnych.
Kojarzenie kota o ciemnym umaszczeniu z kotem o jasnym umaszczeniu
Łatwo policzyć, że w miotach kota ciemnego i jasnego, ciemnych kociąt jest 50-100%, jasnych zaś 0-50%
Kojarzenie kota o jasnym umaszczeniu z kotem o jasnym umaszczeniu
To przypadek najprostszy. Domyślacie się już, że kojarząc dwa koty o jasnym umaszczeniu, zawsze kojarzymy koty o genotypach dd. I bez patrzenia na poniższy schemat widzimy, że potomstwo takiej pary może mieć wyłącznie genotypy dd, czyli mieć zawsze jasne wersje umaszczeń.
Kojarzenie kota o jasnym umaszczeniu z kotem o jasnym umaszczeniu
Wnioski z dziedziczenia jasnych i ciemnych umaszczeń u kotów
Zastanówmy się teraz, jaka praktyczna wiedza wynika z tego, co powiedzieliśmy sobie powyżej.
- W dziedziczeniu umaszczeń jasnych i ciemnych płeć nie odgrywa żadnej roli. Nie ma znaczenia, które z rodziców jest jasne, a które ciemne.
- O wiele bardziej prawdopodobne jest to, że urodzą nam się kocięta o ciemnym umaszczeniu niż o jasnym. Stuprocentową pewność, że na świat przyjdzie kocię w jasnej wersji umaszczenia mamy tylko wtedy, gdy obydwoje rodzice są jaśni.
- Kot o ciemnym umaszczeniu może być nosicielem umaszczenia jasnego. Ciemne zwierzaki mogą więc zostać rodzicami jasnych kociąt.
- Fakt, że jedno z rodziców ma jasne futro wcale nie oznacza tego, że wśród ich dzieci znajdą się osobniki o jasnym umaszczeniu. Stanie się tak tylko wtedy, gdy ciemny rodzic jest nosicielem allelu d.
Uwagi do dziedziczenia jasnych i ciemnych umaszczeń u kotów
Allele odpowiedzialne za jasne i ciemne wersje barwy kocich włosów dziedziczą są całkowicie niezależnie od innych genów umaszczenia u kotów.
Tekst i rysunki: Jacek P. Narożniak
Zdjęcie: pieterderichter, Flickr
