Dziedziczenie umaszczenia czarnego u kotów

Dziedziczenie umaszczenia czarnego nie jest skomplikowane. Uważam je za łatwiejsze niż np. dziedziczenie rudej barwy futra, o którym możesz przeczytać tutaj. A to dlatego, że nie jest związane z płcią, nie ma więc znaczenia, które z rodziców ma jakie umaszczenie. Pamiętajcie, że przedstawione w tym tekście liczby to dane statystyczne – rzeczywiste wyniki krycia mogą nieco od nich odbiegać.

Allele odpowiedzialne za czarne umaszczenie u kotów

Podobnie, jak w przypadku umaszczenia rudego, za czarne kocie włosy odpowiadają dwa różne allele. Przede wszystkim jest to allel z locus B, dzięki któremu widzimy czarny kolor na kocim ciele (patrz też Czarne umaszczenie u kotów). Ma on swoich dwóch antagonistów: allel b, który znajdziemy u kotów o umaszczeniu czekoladowym (możesz o nim poczytać tutaj) i umaszczeniu liliowym (o tym umaszczeniu piszę tutaj) oraz allel bl, dzięki któremu futro jest cynamonowe (więcej o nim znajdziesz tutaj) lub płowe (czytaj tutaj). Allele te są recesywne wobec allelu B.

Drugim jest allel D, który odpowiedzialny jest za ciemne wersje umaszczeń u kotów (patrz Jasne i ciemne umaszczenia). Jest on dominujący wobec allelu d, który rozjaśnia barwę kociego futra.

To, co napisałem powyżej oznacza, iż czarny kot musi mieć przynajmniej jeden allel B i jeden allel D. Może mieć zatem genotypy: BBDD, BbDD, BblDD, BBDd, BbDd lub BblDd. Zwierzaki posiadające w swym genotypie allel b są nosicielami umaszczenia czekoladowego i liliowego, allel bl nosicielami cynamonowego umaszczenia i płowego, a allel d także niebieskiego, czyli z odpowiednimi partnerami mogą stać się rodzicami kociąt o tych umaszczeniach.

A ponadto, skoro kot o czarnym umaszczeniu musi mieć minimum jeden allel B i jeden allel D, przynajmniej jeden z jego rodziców także musi posiadać te allele. Oznacza to, że kojarzenie kotów czekoladowych, cynamonowych, liliowych i płowych nie da nam czarnych kociąt, ponieważ nie mają one alleli B. Nic nie wskóramy także, gdy będziemy kojarzyć między sobą koty o jasnym umaszczeniu: niebieskich, liliowych i płowych – brak alleli D.

Kojarzenie kota czarnego z kotem czarnym i z kotem niebieskim

Kot o czarnym umaszczeniu ma genotyp BBDD, BBDd, BbDD, BbDd, BblDD lub BblDd. Kojarząc zatem dwa czarne koty, możemy połączyć ze sobą:

1. kota o genotypie BBDD z kotem o genotypie BBDD,
2. kota o genotypie BBDD z kotem o genotypie BBDd,
3. kota o genotypie BBDD z kotem o genotypie BbDD,
4. kota o genotypie BBDD z kotem o genotypie BbDd,
5. kota o genotypie BBDD z kotem o genotypie BblDD,
6. kota o genotypie BBDD z kotem o genotypie BblDd,
7. kota o genotypie BBDd z kotem o genotypie BBDd,
8. kota o genotypie BBDd z kotem o genotypie BbDD,
9. kota o genotypie BBDd z kotem o genotypie BbDd,
10. kota o genotypie BBDd z kotem o genotypie BblDD,
11. kota o genotypie BBDd z kotem o genotypie BblDd,
12. kota o genotypie BbDD z kotem o genotypie BbDD,
13. kota o genotypie BbDD z kotem o genotypie BbDd,
14. kota o genotypie BbDD z kotem o genotypie BblDD,
15. kota o genotypie BbDD z kotem o genotypie BblDd,
16. kota o genotypie BbDd z kotem o genotypie BbDd,
17. kota o genotypie BbDd z kotem o genotypie BblDD,
18. kota o genotypie BbDd z kotem o genotypie BblDd,
19. kota o genotypie BblDD z kotem o genotypie BblDD,
20. kota o genotypie BblDD z kotem o genotypie BblDd,
21. kota o genotypie BblDd z kotem o genotypie BblDd.

Sporo tego, prawda? Największe prawdopodobieństwo tego, że w miocie narodzi się czarne potomstwo mamy w przypadkach 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8 i 9 – wszystkie kocięta mają czarne włosy, innej możliwości nie ma. W przypadkach 7, 9, 11, 12, 13, 14, 15, 19 i 20 prawdopodobieństwo narodzin kociąt o czarnym umaszczeniu wynosi 75%. Statystycznie zaś najmniej czarnych kociąt narodzi się w przypadku 16, 18 i 21 – w tych przypadkach prawdopodobieństwo ich narodzin wynosi 9/16, czyli 56,25%

Schemat, który widzicie poniżej, przedstawia efekty krycia oznaczonego numerem 16, czyli kojarzenia kota o genotypie BbDd z kotem o genotypie BbDd. Jak widać potomstwo tej pary ma genotypy BBDD, BBDd, BBdd, BbDD, BbDd, Bbdd, bbDD, bbDd oraz bbdd, w stosunku 1:2:1:2:4:2:1:2:1. Pod względem fenotypów oznacza to 9/16 czarnych kociąt, 3/16 niebieskich kociąt, 3/16 czekoladowych kociąt oraz 1/16 liliowych kociąt.

Czyli przy kojarzeniu kota czarnego z kotem czarnym, w miocie znajdziemy statystycznie 56,25-100% kociąt u czarnym umaszczeniu. Jednakże w rasach, w których nie występują umaszczenia czekoladowe i liliowe oraz cynamonowe i płowe, prawdopodobieństwo narodzin czarnych kociąt znacznie się zwiększy: w miotach dwóch czarnych kotów znajdziemy wtedy średnio 75-100% czarnego potomstwa (dotyczy to również dachowców).

Kot o niebieskim umaszczeniu ma genotyp BBdd, Bbdd lub Bbldd. Oznacza to, że kojarząc kota czarnego z kotem niebieskim możemy skojarzyć:

1. kota o genotypie BBDD z kotem o genotypie BBdd,
2. kota o genotypie BBDD z kotem o genotypie Bbdd,
3. kota o genotypie BBDD z kotem o genotypie Bbldd,
4. kota o genotypie BBDd z kotem o genotypie BBdd,
5. kota o genotypie BBDd z kotem o genotypie Bbdd,
6. kota o genotypie BBDd z kotem o genotypie Bbldd,
7. kota o genotypie BbDD z kotem o genotypie BBdd,
8. kota o genotypie BbDD z kotem o genotypie Bbdd,
9. kota o genotypie BbDD z kotem o genotypie Bbldd,
10. kota o genotypie BbDd z kotem o genotypie BBdd,
11. kota o genotypie BbDd z kotem o genotypie Bbdd,
12. kota o genotypie BbDd z kotem o genotypie Bbldd,
13. kota o genotypie BblDD z kotem o genotypie BBdd,
14. kota o genotypie BblDD z kotem o genotypie Bbdd,
15. kota o genotypie BblDD z kotem o genotypie Bbldd,
16. kota o genotypie BblDd z kotem o genotypie BBdd,
17. kota o genotypie BblDd z kotem o genotypie Bbdd,
18. kota o genotypie BblDd z kotem o genotypie Bbldd.

Tym razem największe prawdopodobieństwo narodzin czarnego potomstwa występuje przy 1, 2, 3, 7 i 13 kojarzeniu – 100% kociąt o czarnym umaszczeniu. Przy kojarzeniach 8, 9, 14 i 15 wynosi ono 75%. Z kolei przy 4, 5, 6, 10 oraz 16 w statystycznym miocie znajdziemy 50% czarnych kociąt. Najmniejsze prawdopodobieństwo narodzin czarnego potomstwa występuje na przykład przy 11, 12, 17 i 18 kryciu – wynosi ono 3/8, czyli 37,5%

Na schemacie poniżej widzimy kojarzenie 11, czyli przy związek czarnego kota o genotypie BbDd z niebieskim kotem o genotypie Bbdd. Potomstwo tej pary ma genotypy BBDd, BBdd, BbDd, Bbdd, bbDd oraz bbdd, w stosunku 1:1:2:2:1:1. Pod względem fenotypów statystyczny miot wygląda następująco: 3/8 czarnych kociąt, 3/8 niebieskich kociąt, 1/8 czekoladowych kociąt oraz 1/8 liliowych kociąt.

 

Czyli przy kojarzeniu kota czarnego z kotem niebieskim, w miocie znajdziemy statystycznie 37,5-100% kociąt o czarnym umaszczeniu. Jednakże w rasach, w których nie występują umaszczenia czekoladowe i liliowe oraz cynamonowe i płowe, prawdopodobieństwo narodzin czarnych kociąt znacznie się zwiększy. W miotach dwóch czarnych kotów znajdziemy wtedy średnio 50-100% czarnego potomstwa.

Kojarzenie kota czarnego z kotem czekoladowym i z kotem liliowym

Kot o czarnym umaszczeniu ma genotyp BBDD, BBDd, BbDD, BbDd, BblDD lub BblDd. Kot o czekoladowym umaszczeniu ma genotyp bbDD, bbDd, bblDD lub bblDd. Dlatego związek kota czarnego z kotem czekoladowym może być związkiem:

1. kota o genotypie BBDD z kotem o genotypie bbDD,
2. kota o genotypie BBDD z kotem o genotypie bbDd,
3. kota o genotypie BBDD z kotem o genotypie bblDD,
4. kota o genotypie BBDD z kotem o genotypie bblDd,
5. kota o genotypie BBDd z kotem o genotypie bbDD,
6. kota o genotypie BBDd z kotem o genotypie bbDd,
7. kota o genotypie BBDd z kotem o genotypie bblDD,
8. kota o genotypie BBDd z kotem o genotypie bblDd,
9. kota o genotypie BbDD z kotem o genotypie bbDD,
10. kota o genotypie BbDD z kotem o genotypie bbDd,
11. kota o genotypie BbDD z kotem o genotypie bblDD,
12. kota o genotypie BbDD z kotem o genotypie bblDd,
13. kota o genotypie BbDd z kotem o genotypie bbDD,
14. kota o genotypie BbDd z kotem o genotypie bbDd,
15. kota o genotypie BbDd z kotem o genotypie bblDD,
16. kota o genotypie BbDd z kotem o genotypie bblDd,
17. kota o genotypie BblDD z kotem o genotypie bbDD,
18. kota o genotypie BblDD z kotem o genotypie bbDd,
19. kota o genotypie BblDD z kotem o genotypie bblDD,
20. kota o genotypie BblDD z kotem o genotypie bblDd,
21. kota o genotypie BblDd z kotem o genotypie bbDD,
22. kota o genotypie BblDd z kotem o genotypie bbDd,
23. kota o genotypie BblDd z kotem o genotypie bblDD,
24. kota o genotypie BblDd z kotem o genotypie bblDd.

Bardzo dużo możliwości, prawda? Oczywiście w przypadku ras, w których nie występują umaszczenia cynamonowe i płowe liczba ta zmniejszy się – jednak dla nas nie ma to znaczenia, ponieważ nie wpływa na prawdopodobieństwo uzyskania czarnego potomstwa. To zaś może być nawet stuprocentowe – przy kojarzeniach 1, 2, 3, 4, 5 i 7. Przy kryciach 6 i 8 prawdopodobieństwo narodzin wynosi już 75%. Jeszcze mniejsze występuje w kojarzeniach: 9, 10, 11, 12, 13, 15, 17, 18, 19, 20, 21 i 23 – czarne kocięta stanowią tu statystycznie 50% miotu. Natomiast najmniejsze prawdopodobieństwo narodzin kociąt o czarnym umaszczeniu występuje na przykład przy kryciach 14, 15, 22 i 24 – miotach tej pary znajdujemy średnio 3/8, czyli 37,5% czarnych kociąt.

Schemat, który prezentuję poniżej ilustruje krycie 14, czyli kojarzenie kota o genotypie BbDd z kotem o genotypie bbDd. Jak widzimy geny rodziców łączą się w taki sposób, że potomstwo tej pary ma genotypy: BbDD, BbDd, Bbdd, bbDD, bbDd oraz bbdd, w stosunku 1:2:1:1:2:1. Pod względem fenotypów oznacza to 3/8 kociąt czarnych, 1/8 kociąt niebieskich, 3/8 kociąt czekoladowych oraz 1/8 kociąt liliowych.

Czyli przy kojarzeniu kota czarnego z kotem czekoladowym, w miocie znajdziemy statystycznie 37,5-100% kociąt o czarnym umaszczeniu.

Kot o liliowym umaszczeniu ma genotyp bbdd lub bbldd. Dlatego związek kota czarnego z kotem liliowym może być związkiem:

1. kota o genotypie BBDD z kotem o genotypie bbdd,
2. kota o genotypie BBDD z kotem o genotypie bbldd,
3. kota o genotypie BBDd z kotem o genotypie bbdd,
4. kota o genotypie BBDd z kotem o genotypie bbldd,
5. kota o genotypie BbDD z kotem o genotypie bbdd,
6. kota o genotypie BbDD z kotem o genotypie bbldd,
7. kota o genotypie BbDd z kotem o genotypie bbdd,
8. kota o genotypie BbDd z kotem o genotypie bbldd,
9. kota o genotypie BblDD z kotem o genotypie bbdd,
10. kota o genotypie BblDD z kotem o genotypie bbldd,
11. kota o genotypie BblDd z kotem o genotypie bbdd,
12. kota o genotypie BblDd z kotem o genotypie bbldd.

Łatwo się domyśleć, że istnieją tu szanse, by wszystkie kocięta w miocie były czarne. Tak będzie na przykład w kryciu 1 i 2. Przy kojarzeniach 3, 4, 5, 6, 9 i 10 prawdopodobieństwo narodzin czarnego potomstwa wynosi 50%. Najmniejsze prawdopodobieństwo narodzin czarnych kociąt istnieje w 7, 8, 11 i 12 kryciu – wynosi 1/4, czyli 25%.

Schemat, który widnieje poniżej, ilustruje efekty krycia 7, czyli kojarzenia czarnego kota o genotypie BbDd z liliowym kotem o genotypie bbdd, Jak widać potomstwo tej pary ma genotypy BbDd, Bbdd, bbDD oraz bbdd, w stosunku 1:1:1:1:. Pod względem genotypów oznacza to: 1/4 czarnych kociąt, 1/4 niebieskich kociąt, 1/4 czekoladowych kociąt oraz 1/4 liliowych kociąt.

Czyli przy kojarzeniu kota czarnego z kotem liliowym, w miocie znajdziemy statystycznie 25-100% kociąt o czarnym umaszczeniu.

Kojarzenie kota czarnego z kotem cynamonowym i z kotem płowym

Kot o czarnym umaszczeniu ma genotyp BBDD, BBDd, BbDD, BbDd, BblDD lub BblDd. Kot o cynamonowym umaszczeniu ma genotyp blblbDD lub blblbDd. W tej sytuacji kojarząc kota czarnego z kotem cynamonowym może być kojarzeniem:

1. kota o genotypie BBDD z kotem o genotypie blblDD,
2. kota o genotypie BBDD z kotem o genotypie blblDd,
3. kota o genotypie BBDd z kotem o genotypie blblDD,
4. kota o genotypie BBDd z kotem o genotypie blblDd,
5. kota o genotypie BbDD z kotem o genotypie blblDD,
6. kota o genotypie BbDD z kotem o genotypie blblDd,
7. kota o genotypie BbDd z kotem o genotypie blblDD,
8. kota o genotypie BbDd z kotem o genotypie blblDd,
9. kota o genotypie BblDD z kotem o genotypie blblDD,
10. kota o genotypie BblDD z kotem o genotypie blblDd,
11. kota o genotypie BblDd z kotem o genotypie blblDD,
12. kota o genotypie BblDd z kotem o genotypie blblDd.

Od razu widać, że na przykład przy kojarzeniu 1, 2 i 3 prawdopodobieństwo narodzin czarnych kociąt wynosi 100%. Mniejsze istnieje przy kojarzeniach: 4, 5, 6, 7, 9, 10 i 11 – wynosi ono w tych przypadkach 50%. Najmniejsze natomiast prawdopodobieństwo występuje w 8 i 12 kryciu.

Poniższy schemat ilustruje jedno z tych kryć: kojarzenie czarnego kota o genotypie BblDd z cynamonowym kotem o genotypie blblbDd. W miocie tej pary znajdziemy potomstwo o genotypach BblDD, BblDd, Bbldd, blblDD, blblDd oraz blbldd, 1:2:1:1:2:1. Pod względem fenotypów oznacza to 3/8 kociąt czarnych, 1/8 kociąt niebieskich, 3/8 kociąt cynamonowych oraz 1/8 kociąt płowych.

Czyli przy kojarzeniu kota czarnego z kotem cynamonowym, w miocie znajdziemy statystycznie 37,5-100% kociąt o czarnym umaszczeniu.

Kot o płowym umaszczeniu ma genotyp blbldd. Oznacza to, że związek kota czarnego z kotem płowym to:

1. kota o genotypie BBDD z kotem o genotypie blbldd,
2. kota o genotypie BBDd z kotem o genotypie blbldd,
3. kota o genotypie BbDD z kotem o genotypie blbldd,
4. kota o genotypie BbDd z kotem o genotypie blbldd,
5. kota o genotypie BblDD z kotem o genotypie blbldd,
6. kota o genotypie BblDd z kotem o genotypie blbldd.

W pierwszym kojarzeniu, czyli przy związku czarnego kota o genotypie BBDD z płowym kotem o genotypie blbldd, cały miot ma czarne umaszczenie. W 2, 3 i 5 kojarzeniu prawdopodobieństwo narodzin czarnego potomstwa wynosi już tylko 50%. Przy kojarzeniu 4 i 6 natomiast prawdopodobieństwo narodzin czarnych kociąt jest najmniejsze.

Poniższy schemat ilustruje kojarzenie czarnego kota o genotypie BblDd z płowym kotem o genotypie blbldd. Jak widać potomstwo tej pary ma genotypy BblDd, Bbldd, blblDD oraz blbldd, w stosunku 1:1:1:1:. Pod względem genotypów oznacza to: 1/4 czarnych kociąt, 1/4 niebieskich kociąt, 1/4 cynamonowych kociąt oraz 1/4 płowych kociąt.

Czyli przy kojarzeniu kota czarnego z kotem płowym, w miocie znajdziemy statystycznie 25-100% kociąt o czarnym umaszczeniu.

Kojarzenie kotów o powyższych umaszczeniach z kotami białym, rudym, kremowym i szylkretowym oraz kojarzenia kotów białych, rudych, kremowych i szylkretowych między sobą

Osobną grupę stanowią kojarzenia wymienionych wyżej kotów z kotami rudymi, z kotami kremowymi i z kotami szylkretowymi. W tym przypadku bowiem w grę wchodzą nie tylko wymienione powyżej allele B, b, bl, ale także allele O i o (patrz Rude umaszczenie u kotów, Kremowe umaszczenie u kotów i Szylkretowe umaszczenie u kotów). Dziedziczenie umaszczenia czarnego u kotów w tym przypadku wygląda zatem nieco inaczej.

Przede wszystkim allel O oraz allel o dziedziczą się niezależnie od wyżej wymienionych. Po drugie, allel O blokuje działanie innych genów kolorów kocich włosów, więc rude koty mogą nam dać kocięta o wszystkich innych umaszczeniach, w tym czarnym, zależnie od tego, jakie geny umaszczeń skrywają w swoich genotypach. Zasady dziedziczenia allelu O i allelu o omówiłem w tekstach Dziedziczenie umaszczenia rudego u kotów i Dziedziczenie szylkretowego umaszczenia u kotów.

Podobnie jest w przypadku umaszczenia białego, które również maskuje działanie innych genów koloru futra i również determinowane jest przez gen dominujący. Zasady dziedziczenia białego umaszczenia omówiłem w tekście Dziedziczenie białego umaszczenia u kotów. Jak sądzę, jeśli je zrozumiecie i zrozumiecie to, co napisałem w tym tekście, będziecie potrafili przewidzieć, czy narodzą wam się czarne kocięta w tych kojarzeniach.

Kojarzenia, z których nie narodzą się czarne kocięta

A w jakich przypadkach czarne umaszczenie się nie dziedziczy? Kocięta o czarnym umaszczeniu nigdy nam się nie narodzą w przypadku:

1. Kojarzenia kota czekoladowego z kotem czekoladowym – brak allelu B,
2. Kojarzenia kota czekoladowego z kotem cynamonowym – brak allelu B,
3. Kojarzenia kota cynamonowego z kotem cynamonowym – brak allelu B,
4. Kojarzenia kota niebieskiego z kotem niebieskim – brak allelu D,
5. Kojarzenia kota niebieskiego z kotem liliowy – brak allelu D,
6. Kojarzenia kota niebieskiego z kotem płowym – brak allelu D,
7. Kojarzenie kota niebieskiego z kotem kremowym – brak allelu D,
8. Kojarzenia kota liliowego z kotem liliowym – brak allelu B i allelu D,
9. Kojarzenia kota liliowego z kotem płowym – brak allelu B i allelu D,
10. Kojarzenia kota liliowego z kotem kremowym – brak allelu B i allelu D,
11. Kojarzenia kota płowego z kotem płowym – brak allelu B i allelu D,
12. Kojarzenia kota płowego z kotem płowym – brak allelu B i allelu D.

Wnioski z dziedziczenia umaszczenia czarnego u kotów

Czas na podsumowanie tego, co napisałem powyżej.

1. Umaszczenie czarne u kotów dziedziczy się niezależnie od płci.
2. Czarne umaszczenie u kotów dominuje nad umaszczeniami niebieskim, czekoladowym, liliowym, cynamonowym i płowym, ale nie nad rudym i kremowym.
3. Genotypy czarnych i niebieskich rodziców zależą od rasy, na przykład u kotów perskich nie akceptuje się umaszczeń cynamonowych i płowych, więc czarne osobniki mogą mieć wyłącznie genotyp BBDD, BBDd, BbDD lub BbDd a niebieskie wyłącznie BBdd lub Bbdd – musimy to uwzględnić przy obliczania prawdopodobieństwa narodzin czarnych kociąt,
4. Czarne koty mogą być nosicielami umaszczenie niebieskiego, czekoladowego, liliowego, cynamonowego i płowego (oczywiście w rasach, w których te kolory występują), dlatego po czarnych rodzicach wcale nie muszą urodzić się czarne kocięta.
5. Prawdopodobieństwo narodzin czarnego kociaka jest jednak największe, gdy rodzice są czarni.
6. Czarnych kociąt możemy spodziewać się także wtedy, gdy tylko jeden rodzic jest czarny.
7. Gdy jeden i drugi rodzic mają jasne umaszczenie, na świat nie przyjdą czarne kocięta, gdyż nie będzie ani jednego allelu D.
8. Kojarzenie ze sobą kotów o umaszczeniach czekoladowym, liliowym, cynamonowym i płowym nie zaowocuje czarnymi kociętami, ponieważ nie mają one allelu B.

Tekst i rysunki: Jacek P. Narożniak
Zdjęcie: thierry lafond, Flickr