Czarne umaszczenie u kotów

Czarny kolor w kocich włosach występuje od czasów pierwszych przedstawicieli gatunku kot domowy. Jednolicie czarne koty są jednymi z najpiękniejszych, choć ich futro o barwie węgla przysporzyło im licznych wrogów.

Zapis czarnego umaszczenia u kotów w kodzie EMS (według FIFe)

Czarny kolor futra u kotów oznaczamy małą literą n.

Czarne umaszczenie u kotów w innych językach

• Angielska: Black
• Niemiecka: Schwarz
• Francuska: Noir

Skąd się biorą czarne koty?

Kocur spotyka kotkę i… I przekazują swojemu potomstwu geny odpowiedzialne za umaszczenie. Znamy tych genów wiele, ale nas w tej chwili interesuje ten, dzięki któremu w kocich włosach pojawia się czarna barwa. Mowa o allelu B (black).

Nazywamy go dzikim, ponieważ nasze domowe futrzaki odziedziczyły go po swoim przodku, kocie nubijskim. Uważa się, że odpowiedzialny jest on bezpośrednio za produkcję czarnego barwnika skóry i włosów – eumelaniny. I jeśli w kocim genotypie nie znajdą się jakieś inne geny, które zaburzą ten proces (np. allel W całkowicie hamujący produkcję wszystkich barwników) kocie włosy będą czarne.

W okresie setek lat udomowienia, allel B uległ mutacji do dwóch nowych form: allelu b i allelu bl. Pierwszy z nich warunkuje czekoladową barwę futra, drugi cynamonową, ale o nich będę jeszcze opowiadał. W tym miejscu powiem tylko, że allel B jest dominujący wobec b i bl, a zatem koty o genotypie BB, Bb i Bbl są czarne, ale tylko wtedy…

Ale tylko wtedy, gdy w kocim genotypie znajdzie się także allel D, który warunkuje ciemne umaszczenia. Jego antagonista, allel d, sprawia, iż czarny kolor ulega rozjaśnieniu. (Patrz też Jasne i ciemne umaszczenie u kotów.) Czarne mają zatem układ DD lub Dd.

Czy czarne koty różnią się od innych swoich pobratymców?

Czarność – Bardzo proszę nie poprawiać tego słowa – wiem, że nie znajdzie się go w słowniku. Szarość tak. Ale szarość to nijakość, banał, niewidoczność. Brak wyrazu. Nic. Czarność to zupełnie co innego i czarności absolutnie nie zastąpi czerń. Gdyż czerń to barwa. A czarność to moc i siła oraz wszystkie fantastyczne cechy, które składają się na osobowość czarnego kota.

Maryla Weiss: Czarność. Magazyn dla miłośników kotów KOT, nr 11(27) listopad 2007. Wydawnictwo Galaktyka, Łódź

Czyżby naprawdę czarne koty były tak wyjątkowe? Pominąwszy „mroczną” barwę okrywy włosowej.

Byłem skłonny uwierzyć w zapewnienia opiekunów czarnych kotów o niezwykłej inteligencji występującej wyłącznie u kotów w tym kolorze. Do czasu gdy zamieszkał u mnie Samuraj (czarny kot orientalny – przyp. Jacek P. Narożniak). Finka (czarna kotka orientalna – przyp. jw.) jest wyjątkowo inteligentna. Bez problemów nauczyła się otwierać wszystkie drzwi i docierać do najdalszych sekretnych miejsc w domu. Jest wyjątkowo sprawna. (…) W ułamku sekundy złapie latającą muchę, a gdy zobaczy zabawkowe piórko lub wróbla za oknem, aż szczeka z podniecenia. (…) Samuraj, mimo że to wielki, elegancki, czarny orient, jest najbardziej ciapowatym pantoflarzem, jakiego znam. Płynnością i elegancją ruchów dorównuje co żywszym ragdollom (rasa dużych i spokojnych kotów – przyp. jw.). Najbardziej na świecie interesuje go pełna miska, spanie pod kołdrą i oczywiście jego haremowe kocice. Porusza się powoli, plącząc czasami swe długie nogi i z zaskoczeniem spoglądając na uciekającą nakręcaną mysz.

Wojciech-Albert Kurkowski: Magazyn dla miłośników kotów KOT, nr 11(27) listopad 2007. Wydawnictwo Galaktyka, Łódź

No właśnie! Moim zdaniem czarne koty są dokładnie takie same, jak inne. To znaczy, że są wśród nich i spryciarze, i gapy; koty z dużym temperamentem i ślamazary. Są po prostu różne, choć piękne.

Kot czarny – diabła kumoter

Koty o czarnym umaszczeniu niczym (poza wyglądem oczywiście) nie różnią się od swoich pobratymców w innych kolorach, a jednak od wieków wzbudzają w ludziach mieszane uczucia. W Średniowieczu uważano je za towarzyszy czarownic i samego diabła, a nawet za ziemskie wcielenie tego ostatniego.

Prawdę mówiąc wszystkie koty posądzano w Średniowieczu o konszachty z demonami. W 1484 roku papież Innocenty VIII obłożył wszystkie koty anatemą i usankcjonował tym samym ich tępienie.

Poniekąd można go zrozumieć (co nie znaczy usprawiedliwić), skoro nawet dziś w świadomości społecznej nadal pokutuje przekonanie, że czarne koty przynoszą pecha, to co dopiero mówić o zabobonnych mieszkańcach średniowiecznej Europy. Dla nich tajemnicze, prowadzące nocny tryb życia zwierzęta o czarny futrze (czerń wiązana była ze złem) musiały mieć w sobie coś demonicznego.

Jeśli o mnie chodzi, koty o czarnym umaszczeniu mogą przebiegać mi drogę, kiedy tylko chcą (byle bym się tylko nie potknął o nie). Bo cóż to znaczy, gdy futrzak przebiega mi drogę?

Ja na to odpowiedzieć potrafię i mogę:
ta wiadomość zapewne i innych ucieszy;
Otóż kiedy kot czarny przebiega wam drogę,
to z pewnością oznacza, że gdzieś mu się śpieszy.

Franciszek Klimek: Co to znaczy? (fragment wiersza) w Dorota Sumińska: Gdy czarny kot przebiegnie Ci Drogę. Magazyn dla miłośników kotów KOT, nr 11(27) listopad 2007. Wydawnictwo Galaktyka, Łódź

Standard czarnego umaszczenia u kotów (według FIFe)

• Kolor futra w czarnym umaszczeniu u kotów: U ras o umaszczeniu jednolitym, idealną barwą jest głęboka czerń (jak węgiel) każdego włoska, od jego korzenia aż po czubek bez jakichkolwiek przebarwień, brązowego czy szarego nalotu. Podszerstek również powinien być czarny. Kocięta do 5-6 miesiąca życia często mają brzydki kolor. Ich futerko bywa szarawe lub z lekkim brązowym odcieniem, a nawet z pojedynczymi białymi włoskami.
• Lusterko nosa w czarnym umaszczeniu u kotów: Czarne.
• Poduszki łap w czarnym umaszczeniu u kotów: Czarne lub seal (ciemnobrązowe).

Kocie umaszczenie: czarne, seal czy sobolowe?

Niektóre rasy kotów, choć z genetycznego punktu widzenia są czarne, mają futro wcale nie w tym kolorze. Mówię tu o kotach syjamskich o umaszczeniu zwanym seal i o kotach burmskich o umaszczeniu sobolowym. Jak każdy czarny futrzak, mają one w swoim genotypie allel B, ale na ich ciele nie znajdziemy czarnych włosów, tylko ciemnobrązowe. Jest to skutek działania innych genów, które kolor czarny rozjaśniają do ciemnobrązowego.

Problemy w hodowli i pielęgnacji kotów o jednolitym czarnym umaszczeniu

Uzyskanie idealnej czarnej barwy włosów u kotów rasowych nie jest wcale takie proste. Z jednej strony trzeba odpowiednio dobierać rodziców, z drugiej zaś właściwie dbać o futra podopiecznych. Czarne umaszczenie jest bowiem podatne na przebarwienia. Nawet zwykłe wylegiwanie się na słońcu, co koty tak bardzo lubią, może tu zaszkodzić – czarne włosy brązowieją pod wpływem promieni słonecznych.

Rasy, u których czarny kolor jest uznany (według FIFe)

Jako, że czarny kolor włosów u kotów jest bardzo pierwotny, występuje u niemal wszystkich ras, choć nie we wszystkich z nich znajdziemy koty o jednolitym czarnym umaszczeniu. Niniejsza lista jest zbiorem kocich ras, u których kolor czarny jest dopuszczalny, niezależnie od typu umaszczenia (patrz Umaszczenia u kotów)

• Amerykański curl długowłosy ACL
• Amerykański curl krókowłosy ACS
• Burmilla BML
• Cymric CYM
• Doński sfinks DSP
• Egipski mau MAU
• Japoński bobtail JBT
• Kot abisyński ABY
• Kot balijski BAL
• Kot bengalski BEN
• Kot brytyjski długowłosy BLH
• Kot brytyjski krótkowłosy BSH
• Kot burmski BUR
• Kot egzotyczny EXO
• Kot europejski EUR
• Kot norweski leśny NFO
• Kot orientalny długowłosy OLH
• Kot orientalny krótkowłosy OSH
• Kot perski PER
• Kot singapurski SIN
• Kot somalijski SOM
• Kot syberyjski SIB
• Kot syjamski SIA
• Kot tajski THA
• Kurylski bobtail długowłosy KBL
• Kurylki bobtail krótkowłosy KBS
• LaPerm długowłosy LPL
• LaPerm krótkowłosy LPS
• Manx MAN
• Maine coon MCO
• Neva masquerade NEM
• Ocicat OCI
• Peterbald PEB
• Ragdoll RAG
• Reks kornwalijski CRX
• Reks dewoński DRX
• Reks niemiecki GRX
• Selkirk reks długowłosy SRL
• Selkirk reks krótkowłosy SRS
• Snowshoe SNO
• Sokoke SOK
• Sfinks SPH
• Święty kot birmańki SBI
• Turecka angora TUA
• Turecji van TUV

Tekst: Jacek P. Narożniak
Zdjęcie: marco succi, Flickr